Babylon (2022)

"එවිට බලසම්පන්න දේව දුතයෙක් මහා ඇඹරුම් ගලක් වැනි ගලක් ගෙන, මෙසේ කියමින්, එය මුහුදේ හෙළී ය: 

“මෙලෙස ඒ මහා නුවර වූ බබිලෝනිය දරුණු අයුරින් හෙළාදමනු ලබන්නේ ය. එය නැත්තට ම නැති වී යයි. වීණා වාදකයන්ගේ ද ගන්ධර්වයන්ගේ ද නළාකාරයන්ගේ ද හොරණෑකාරයන්ගේ ද ගීත නාදය තී තුළ තවත් නොඇසේ; කොයි ආකාර කර්මාන්ත කාරයෙක් වත් තී තුළ තවත් දකිනු නොලැබේ. ඇඹරුම් ගලේ හඬ තී තුළ තවත් නොඇසේ. පහනක එළිය තී තුළ තවත් නොබැබළෙයි. මනාලයාගේත් මනාලියගේත් හඬ තී තුළ තවත් නොඇසේ. තීගේ වෙළෙන්දෝ පොළොවේ උත්තමයෝ ව සිටියෝ ය. තීගේ අනවිනවලින් සියලු ජාතීහු මුළා කරනු ලැබුවෝ ය.

දිවැසිවරයන්ගේ ද සැදැහැවතුන්ගේ ද මිහි පිට මරනු ලැබූ සියල්ලන්ගේ ද ලේ, ඈ තුළ දක්නා ලදී.”

- ශු. බයිබලය

- එළිදරව්ව 18 : 21 -24

.

.

Letterboxed වල Babylon චිත්‍රපටිය ගැන Review එකකදි කවුද කෙනෙක් කියල තිබුණ මේක සිනමාව ගැන Love letter එකක්ද, නැත්නම Suicide note එකක්ද කියල. ඒ කියන්නෙ කලාමාධ්‍යක් විදිහට සිනමාව උත්කර්ශයට නංවන ගමන් අනික් අතික් අතින් මේ සිනමාව නිසා ඒක කර්මාන්තයක් බවට පත්වෙද්දි, ඒකෙ නියැලිලා ඉන්න අය ගේ ජීවිත, විනාශය කරා ගමන් කරන ආකාරය පෙන්වාදෙනවද කියල. 

අපිට මේ කාරණය වෙනත් ආකරයකින් කියවගන්න පුලුවන් ජර්මන් දාර්ශනික හේගල් ගේ දයලෙක්තික (Dialectic) ක්‍රමවේදයට අනුව. ඓතිහාසික සංසිද්ධින් එක්ක, මානව පැවැත්ම ක්‍රමක්‍රමයෙන් වඩා උත්තරීතර (Absolute) තත්ත්වයක් කරා ගමන් කරමින් ඉන්නා බව හේගල් කිව්ව. චින්තනය සහ විචාර බුද්ධියත් පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට දියුණුවෙමින් ප්‍රවාහයක් වගේ ඉදිරියට ගමන් කරනව. හේගල්ට අනුව සත්‍ය ගැන අපි කතාකරනව නම්, එය අපි කතාකරන යුගයට සාපේක්ෂයි. හේගල් ඉදිරිපත් කළ විග්‍රහන්ට අනුව, අදහසක් (වාදය) ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ අදහසක් (ප්‍රතිවාදය) එක්ක ගැටිල එයින් මතුවන වඩා දියුණු අදහස් (සංවාදය) එක්කයි මානව පැවැත්මේ ඉදිරි ගමන සිදුවෙන්නෙ. සංවාදය තවත් ප්‍රතිවාදයක ගැටිල අලුත් සංවාදයක් බිහිවෙනව. (වැඩවසම් සමාජ ක්‍රමය කාර්මික යුගයේ ආගමනය එක්ක ගැටීමෙන් ධනේශ්වර ක්‍රමය බිහිවීම) මේක මානව පැවැත්ම absolute තත්ත්වයකට පත්වන තුරු සිදුවන, නොනවතින ක්‍රියාදාමයක් බවයි ඔහු කිව්වෙ.  Babylon චිත්‍රපටයට එය අදාල කරගත්තොත්, මූලිකවම චිත්‍රපටයට වස්තුවිෂය වෙන්නෙ නිහඬ සිනමා යුගය. කතානාද සිනමාවෙ ආගමනය එක්ක නිහඬ සිනමාව අර්බුදයකට ගිහින්, දෙබස් සහිත චිත්‍රපට ඔස්සේ, සිනමාව, වඩා දියුණු කලාමාධ්‍යක් විදිහට ඉදිරියට  ගමන්කරන ආකාරයයි අපිට දකින්නට ලැබෙන්නෙ. Babylon චිත්‍රපටයේ, නිහඬ සිනමාවෙ රජුන් රැජිනියන් විදිහට වැජඹුන ජැක් කොන්‍රාඩ්, නෙලී ලැරෝයි, ජෝර්ජ් මාන් වැන්නන්ගේ ජීවිත ඛේදවාචකයන් දක්වා ගමන් කිරීමෙන් සහ මැක්සිකානු ජාතික නිර්ධන පාංතික තරුණයා අවසානෙ විවිධාකාර සමාජ මට්ටම්වලට අයිති ප්‍රේක්ෂකාගාරයක් එක්ක සිනමාහලක චිත්‍රපටයක් නරඹන දර්ශනයෙන් ඒ අදහස නිරූපිත වෙන බව මං හිතනව. ඒ අනුව හිතල බැලුවම Babylon කියන්නෙ සිනමාව වෙනුවෙන් ලියවුණු Love letter එකක් සහ Suicide note එකක් යන මේ දෙකම එකවර පැවතීමක් වෙනව. 

ඉතිහාසයේ එන සැබෑම Babylon පුරවරය පවතින්නේ පුරාණ ලෝකයෙ, ක්‍රිස්තු පූර්ව 1894 සිට 539 දක්වා පැවති Babylonia අධිරාජ්‍යයේ අගනගරය වශයෙන්. Babylon එවකට වඩාත් දියුණුම සංස්කෘතියක් පැවතුණු, සශ්‍රීකම පුරවරය විදිහටයි සැලකුණේ. බැබිලෝනියා නම එන්නේ එරටේ පැවති Akkadian බසට අනුව එන Bābilim යෙදුමෙන්.  මෙහි තේරුම 'දෙවියන්ගේ දොරටුව' යන්නයි. බයිබලයේ උප්පත්ති කතාවේ, එකම භාෂාව කතාකරන පිරිසක් එකතුව නිර්මාණය කරන්න වෙහෙසෙන, ස්වර්ගය කරා යන කුළුනටත් 'බාබෙල් කුළුන' නම එන්නෙ ඒ අනුසාරයෙන්. නමුත් දෙවියන්වහන්සේ ඔවුන් අතර විවිධ භාෂා ඇතිකරල, ඔවුන් අතර සන්නිවේදනය අවුල්කරල, ස්වර්ගය කරා ලඟාවීමේ මිනිස් වෑයම නතරකරනව. බාබෙල් කුළුනෙන් සංකේතවත් කෙරෙන්නේ දේවත්වය කරා ළඟාවීමේ ආශාව. ජීවිතයටත් වඩා විශාල යමක් අත්පත් කරගැනීමේ මිනිස් අරගල‍ය. නූතන සිනමා කර්මාන්තයේ දෙවියන් ගේ දොරටුව හෙවත් Babylon නගරය ආදේශ වෙන්නෙ Hollywood පුරවරයට. සිනමාවේ ආගමනය සිදුවෙන මුල්ම යුගවල, සිනමා ශාලාවකට ගිහින් චිත්‍රපටයක් නැරඹීම කියන්නෙ කෙනෙකුට ලබාගතහැකි උපරිම මට්ටමේ අත්දැකීමක් වුණා. සුවිසාල තිරයක් මත නිරූපණය වෙන ජීවිතය වචනයෙ අර්ථයෙන්ම magic එකක් ව තිබුණා. මිනිස්සු ඒ අත්දැකීම සෑහෙන උත්කර්ෂයකින් අත්වින්දා. චිත්‍රපටයෙ නම යොදාගෙන තියෙන්නෙ සිනමාව නම්, මේ උත්තරීතර භාවයට පත්වීමේ  මිනිස් වෑයම අනුසාර කරගෙන.

අමතර යමක් විදිහට, බයිබලයේ එළිදරව්ව පොතේ, 17 කොටස - අපකීර්තිමත් වෛශ්‍යාව සහ 18  කොටස - බැබිලෝනියාවේ වැටීම යන කොටස් කියවා බැලුවොත් Babylon චිත්‍රපටය එක්ක මේ කොටස් අපූරුවට සම්බන්ධ වෙන හැටි ඔබට දැකගන්න ලැබේවි. 17 කොටසේ තද රතු වස්ත්‍රයක් හැඳගත් වෛශ්‍යාව සහ Margot Robie රඟපාන චරිතයේ ආරම්භක කොටස් කිහිපයත් (පෝස්ටරයේ සඳහන්වන දර්ශනය ඇතුළත්), දුරාචාරය සහ පව්කාරකම නිසා වැනසී යන බැබිලෝනියා පුරය ගැන 18 කොටසේ එන සඳහන් කිරීම සහ Babylon චිත්‍රපටයෙ නිරූපිත Hollywood පුරයත් අතර සහසම්බන්ධතාවයක් ඔබට පෙනේවි.

Babylon කියන්නෙ නම වගේම වැඩක් විදිහටත් දැවැන්ත ප්‍රයත්නයක්. සමහර විට මීට සමගාමීවම තිරගත කෙරුණ Avatar චිත්‍රපටයේ සෙවණැල්ලෙන් Babylon වැසීගියාදෝ කියල හිතෙනව. Babylon කියන්නෙ Whiplash, La La Land වගේ හොලිවුඩයේ සුපිරි ගණයට ඇතුළත් කරන්න පුලුවන් චිත්‍රපට බිහිකරපු Damien Chazelle ගේ අධ්‍යක්ෂණයක්. දැනට අඩු වයසින්ම, හොඳම අධ්‍යක්ෂවරයා විදිහට ඔස්කාර් සම්මානය හිමිකරගත් පුද්ගලයා විදිහට වාර්තා වෙන්නෙ Damien Chazelle තමයි. ඒ 2016 දි La La Land වෙනුවෙන්. Babylon  චිත්‍රපටයට ලැබුණ ප්‍රතිචාර එක්කො චිත්‍රපටය ඉහළින් වර්ණනා කරන ඒව, නැත්නම් දරුණු ගණයේ විවේචන. තමන් ඕනෑම වර්ගයේ සාධාරණ විවේචනයකට එකඟ බවයි Damien කියා තිබුණේ. Babylon ගුණ වර්ණනා කරන්නන් වැඩිවශයෙන් කියා තිබුණෙ එහි දැවැන්ත පසුතල, කැමරාකරණය, Brad Pitt, Margot Robie, Tobey Maguire ගේ රඟපෑම්, පැරණි Jazz, Blues සංගීත රටාවන් අනුව නිමැවුණු, Justin Hurwitz ගේ අති විශිෂ්ඨ ගණයේ පසුබිම් සංගීතය වැනි දේවල්. Babylon වැඩිවශයෙන් විවේචනයට ලක්වුණේ පැය තුනක් තිස්සේ අනවශ්‍ය තරම් දීර්ඝ, අයාලේ යන සිද්දිදාමයක් බව හඳුන්වමින්. චිත්‍රපටය ආදායම් අතින් අසාර්ථක වීම සහ සම්මාන උළෙලවල වැඩිවශයෙන් නිර්දේශ නොලැබීම වැනි කාරණාවලින් කියවෙන්නෙ බහුතර සිනමාලෝලීන්ට,  විචාරකයන්ට Babylon හරි ආකාරයෙන් කියවාගත නොහැකිවූ බව ද කියන ප්‍රශ්නය අවසානෙ ඉතිරි වෙනව.

The Pale Blue Eyes (2022)

රහස් පරීක්ෂක කතා කලාව කියන්නෙ අද ලෝකයෙ වැඩි දෙනෙක් ඉතාම ආසාවෙන් කියවන ප්‍රවර්ගයක්. ඒඩ්ගාර් ඇලන් පෝ, ලෝකයෙ මුල්ම රහස් පරීක්ෂක කතා ලියූ ලේඛකයා විදිහට සැලකෙනව ( මුල්ම නූතන රහස් පරීක්ෂක කතාව විදිහට සලකන්නෙ 1841 ඇලන් පෝ ලියුව The Murders in the Rue Mourgue) ඒ් වගේම මුල්ම විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියූ ලේඛකයා විදිහට ගැනෙන්නෙත් ඔහුමයි. අද අපි කියවන කෙටි කතාව වැදගත් සාහිත්‍යාංගයක් බවට දියුණු කරන්න පුරෝගාමී වුණු ලේඛකයෙක් ඔහු. සාහිත්‍ය විෂයයක් විදිහට ඉගෙන ගන්න කෙනෙක් නම් අනිවාර්යයන් ඔහු ගැන අසා ඇති. සාහිත්‍ය නම් විෂයය ඇතුළෙ ඔහු ඒ් තරම් මගහැරගන්න නොහැකි චරිතයක්. ඔහුගෙ කතාවල වැඩි වශයෙන්ම තිබුණෙ ත්‍රාසය, භීතිය, කියවන්නාගෙ ඇග කිළිපොළා යන බිහිසුණු අත්දැකීම්. සමහරු පෝ ව හඳුන්වනව හොරර් ශානරයේ පියා කියල. හොරර් චිත්‍රපට නවකතා බිහිවෙන්න මූලික පදනමක් වුණා පෝ විසින් ඇතිකරපු භයානක රසය දනවන සාහිත්‍ය. ඇලන් පෝ ගේ ජීවිතයත් ඔහුගේ සාහිත්‍ය වගේ වෙනම හදාරන්න වටින යමක්. ලිවීම පමණක් තම ජීවන වෘත්තීය කරගත්ත මුල්ම ඇමරිකානු ජාතිකයා ඇලන් පෝ බවයි සමහර මූලාශ්‍රවල සදහන් වෙන්න. ඒ අතින් ඇලන්පෝ කියන්නෙ වෑන්ගෝ වගේ ජීවිතය පරදුවට තබල කලාවේ නියැලුණු අපූර්ව මනුශ්‍යයෙක්.

ඇලන් පෝ තමන්ම රහස් පරීක්ෂකයෙකු බවට පත්කරන චිත්‍රපටයක් ආව 2012 අවුරුද්දේ The Raven නමින්. John Cusack තමා පෝගෙ චරිතය රගපෑවෙ. මෙතනදි වුණේ ඇලන් පෝ තමන්ගෙ කෙටිකතාවල සඳහන් වෙලා තියන ආකාරයටම හැබෑවටම මිනීමැරුම් සිදුකරන අපරාධකාරයෙක් සොයා යෑම. පෝ රහස් පරීක්ෂක කම කරන තවත් චිත්‍රපටයක් 2022 අවුරුද්දෙ තිරගත වුණා. ඒ The Pale Blue Eyes. ඇලන් පෝ නිව්යෝක් නගරෙ බටහිර කොටසේ වෙස්ට් පොයින්ට් නම් හමුදා අභ්‍යාස විද්‍යාලයෙ කැඩෙට් භටයෙක්ව ඉගෙනුම් ලබද්දි සිදුවුණු යමක් විදිහටයි චිත්‍රපටය නිර්මාණය වෙන්නෙ. මතක විදිහට පෝ මුල්ම කවිපොත පළ කරන්නෙ වෙස්ට් පොයින්ට්වල ඉද්දි. විද්‍යාලය ආශ්‍රිතව සිද්දවෙන මිනීමැරුම් කිහිපයක අබිරහස විසඳන්න ඕගස්ට් ලැංග්ඩෝර් නම් අතිදක්ෂ රහස් පරික්ෂකයා වෙස්ට් පොයින්ට් වලට එනව. මෙතනදි ඕගස්ට් තමන්ගෙ සහායකයා බවට පත්කර ගන්නෙ ඒ විද්‍යාලයෙම ශිෂ්‍යයෙක්ව හිටපු ඇලන් පෝ ව. ගොදුරු පිටුපස්සෙ දුවන දඩයම් සතෙක් වගේ අපරාධකරුවන් සොයා යන සටන්කාමී ඕගස්ට් ට සාපේක්ෂව ඇලන් පෝ කියන්නෙ තියුණු බුද්ධියක් තියන, අමුතු අමුතු කල්පනාවන් ගෙන් පිරුණ, හුදකලාවේ ඉන්න සහ පසුබසින ගතියෙන් යුතු තරුණයෙක් විදිහටයි අපි දකින්නෙ. ඕගස්ට් සහ ඇලන් දෙපළ වෙස්ට් පොයින්ට් වල අමුතුම මිනීමැරුම් සිද්දකරන ඝාතකයන් අල්ලාගනීද කියන දේ චිත්‍රපටය බලන ඔබ වෙනුවෙන් ඉතිරි කරනව.

එක තැනක ඇලන් පෝ, ඕගස්ට් ලැන්ඩෝර් ට තමන් ගෙ හිතවත් බව ප්‍රකාශ කරන තැනක කියනව මම ඔබගේ නම බොහෝ කල් පවතින එකක් බවට පත් කරනව කියල. ඕගස්ට් නාමය සදාතනික එකක් වෙන්නෙ ඇලන් පෝ නිර්මාණය කරන ඕගස්ට් ඩුපින් නම් රහස් පරීක්ෂක චරිතය හරහා. සාමාන්‍යයෙන් කෙනෙකු නොදකින, දැක්කත් වැඩිදුර නොහිතන සියුම් දේවල් හොඳින් නිරීක්ෂණය කරමින් ඒ ඇසුරෙන් අපරාධරුවන් සොයා යන චරිතයක් විදිහටයි ඇලන් පෝ ඕගස්ට් ඩුපින් ව නිර්මාණය කරන්නෙ. මේ ලක්ෂණ ම තියන තව කෙනෙක් ගැන අහල පුරුදුයි නේ ද... ඔව් සර් ආතර් කොනන් ඩොයිල් සුප්‍රකට ෂර්ලොක් හෝම්ස් චරිතය නිර්මානය කර තිබෙන්නෙ ඇලන් පෝ ගෙ ඕගස්ට් ඩුපින් ආදර්ශයට ගනිමින්!

ක්රිස්ටන් බේල් ප්‍රධාන චරිතය රගපාන හින්ද Pale blue eyes බොහෝ දෙනෙක් බැලුව. බේල් ගේ රංගනය වගේම ඇලන් පෝ ගෙ චරිතය රගපාන හෙන්රි මිලින්ංග් තරුණ පෝ ව ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීම සෑහෙන සාර්ථකයි කියල හිතෙනව. ඇලන් පෝ ගෙ තරුණ රෑපකාය ගැන කොහෙවත් සටහන්ව නැතත් ඔහු මෙන්න මේ වගේ වෙන්න ඇති බව හිතා ගන්න පුලුවන් ආකාරයට මිලිංග් පෝ ව ජීවමාන කරනව. මන්දගාමී සහ ගොතික් හොරර් ලක්ෂණ තියන Pale blue eyes අවසාන විනාඩි කීපය කතාව සම්පූර්ණ කණපිට හරවමින් නොසිතන ආකාරයේ පෙරළියක් ඇති කරන twist එකක් සමගයි අවසාන වෙන්නෙ. තරමක් මන්දගාමී වේගයකින් ගලායන murder/ mystery/ detective ගණයට ඇතුළත් කරන්න පුලුවන් gothic/ horror ලක්ෂණ තියන චිත්‍රපටයක් The Pale Blue Eyes. නමුත් ඇලන් පෝ fan කෙනෙකුට මේක ඉන් එහා ගිය අපූරු සිනමා අත්දැකීමක් බව සහතිකයි.

මායා කවය (The Craftsman)

රෝමානු අධිරාජ්‍යයෙ බලපෑමත් එක්ක, යුරෝපය පුරා කිතුණු දහම ව්‍යාප්ත වෙන්න කලින්, යුදෙව් සහ අනෙක් ඒකදේවවාදී අගම් හැර, යුරෝපයේ නොයෙක් කලාපවල ගතානුගතිකව පැවතුණු නොයෙක් බහුදේවවාදී ඇදහිලි විශ්වාසයන් පොදුවේ හඳුන්වන්න Paganism යෙදුම භාවිතයට ගැනුන. Pagan කියන්නෙ විවිධාකාර විෂයයන් සමූහයක් පොදුවේ හඳුන්වන්න යෙදුණු පදයක්, එහෙම නැත්නම් umbrella term එකක්. ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල නෝර්ඩික් ඇදහීම්, අයර්ලන්තයෙ සහ එංගලන්තයෙ කැල්‍ටික් සම්ප්‍රදායන්, ඩෘයිඩ්ස් ආගම් සහ ග්‍රීක්, ජර්මැන්ටික්, ස්ලැවික් වැනි දියුණු යුරෝපියානු ගෝත්‍රයන් අතර පැවතුණු තවත් ඇදහීම් ගණනාවක් Paganism ගණයට ගැනෙනව. සොබාදහම සහ එහි ජීව ක්‍රියාවලි එක්ක තදින් බැඳිල තිබීම Pagan ඇදහීම් වල මූලිකම ලක්ෂණයක්. ඒවගේම සෘජුවම ඇදහීම් යටතට නොගැනෙන, නමුත් ඇදහිලි විශ්වාසයයන් ගෙන් බැහැරවත් නොවෙන, අධිස්වාභාවික (supernatural) බලවේග සම්බන්ධ පුදපූජා, යාගහෝම පැවැත්වීම, හදිහූනියම්, මායාකර්ම (occultism) ත් පූර්ව ක්‍රිස්තියානි යුරෝපයේ පැවතුණා. (Pagan භක්තිකයින් යක්ෂයා අදහන්නන් බවට එල්ලවෙන චෝදනා නූතන Pagan වරු ප්‍රතික්ෂේප කරනව. ඔවුන් කියන්නෙ තමන් සර්වබලධාරී දෙවි කෙනෙක් විශ්වාස නොකරන බවත්, සියල්ල සොබාදහම විදිහට ඔවුන් සලකන බවත්, ඒ නිසා මේ යක්ෂයා කියන සංකල්පය ඔවුන්ට වලංගු නොවන බවත්) 

කුඩා කාලයෙ අපි ආසාවෙන් බැලු රොබින්හුඩ් කතාවේ හර්න් ඔබට මතක ඇති. අපි නරඹපු රොබින්හුඩ් කතා මාලාව ඇතුළෙ, හර්න් කියන්නෙ වනාන්තරයට අධිපති දෙවි කෙනෙක් විදිහටයි සැලකුණේ. රොබින්හුඩ් ගේ කණ්ඩායමත් ෂර්වුඩ් ආශ්‍රිත ජනතාවත් වන්දනාමාන කළේ පුද පූජා පැවැත්වුවේ වනාන්තර දෙවියන්ට. Herne the Hunter කියන්නෙ හැබෑවටම එංගලන්තයේ බර්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තයේ, වින්ඩ්සර් වනාන්තරය ආශ්‍රිතව සැරිසරන බවට විශ්වාසකල එක්තරා ආත්මයක් බවට සැලකෙනව. ශේක්ස්පියර් ගේ රචනා වල පවා මේ හර්න් ගැන කියවෙන බව සඳහන්. බොහෝමයක් අපරදිග mystery/ horror ගණයේ, විශේෂයෙන් cult horror නිර්මාණවලට මේ Pagan/ Occult බලපෑම වැඩිවශයෙන් සිදුවී තිබෙන බව නිරීක්ෂණය කලහැකියි.

මේ ආකාරට සොබාදහමෙ නොයෙක් බලවේගයන්ට අධිපති නොයෙක් දෙවිවරු සිටීම Pagan ඇදහීම්වල තවත් මූලික ලක්ෂණයක් වුණා. කිතු දහමටත් සමහර ආකාරවලින් මේ Pagan ඇදහීම් බලපෑව. ශුද්ධවන්තයින්ගේ පිහිට පැතීම වැඳුම් පිදුම් කිරීම වගේ චාරිත්‍ර විධි පැමිණෙන්නෙ මේ Pagan සම්ප්‍රදායන් අනුව බවයි කියවෙන්නෙ. මොකද මේ සොබාදහමේ නොයෙක් ආකාර අදෘශ්‍යමාන බලවේගයන් ගෙන් සුවය පැතීම, පිහිට ඉල්ලා යැදීම වගේ Pagan සම්ප්‍රදායන්ට අනුගත වුණු ජනසමාජයක්, සර්වබලධාරී දෙවි කෙනෙකු ගැන විශ්වාස කරන ඒක දේවවාදී ආගමකට හැරවෙද්දි, ඔවුන්ගෙ අර ගතානුගතිකව පැවතගෙන ආව සිරිත්වලට ආදේශකයක් අවශ්‍ය වුණා. ඒ හින්ද සොබාදහමේ බලවේගයන් වෙනුවට සුවය සැනසීම පතා සිටිය හැකි සාන්තුවරු නම් කරන්න කිතුණු සභාව පියවර ගත්ත. කිතුණු සභාව ක්‍රමයෙන් බලවත් වීම එක්ක, මේ පැරණි ආගම් "යක්ෂ ඇදහීම්" විදිහට නම් කරමින්, Pagan විශ්වාස අතහැර කිතුදහම් වැළඳගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ මිනිසුන් සමූහ වශයෙන් මරා දමමින්, පැරණි ආගම් මිහිමතින් අතුගා දමන දරුණු ගණයේ මරධනකාරී වැඩපිළිවෙළක් මුල් කිතුණු සභාව අරගෙන ගියා. 

Pagan ඇදහීම්වල ගැහැනුන්ට විශේෂ තැනක් තිබුණා. පැරණි විශ්වාසයන්ට අනුව, ජීවය බිහි කිරීමේ හැකියාව ඇති තැනැත්තිය සහ සුව කිරීමේ බලය රැගෙන එන්නිය වුණේ ගැහැනුන්. ඉපැරැණි සම්ප්‍රදායන් ඇතුළෙ නොයෙක් ආකාර කෙම් ක්‍රම මගින් රෝග සුවකිරීම් සහ තවත් යාතුකර්ම සිදුකළේ ගැහැනු. නමුත් පිරිමියා නැත්නම් පීතෲ මූලිකව පැවති මුල් කිතුණු සභාවන් සහ පසුකාලීනව ඇතිවුණු සිවිල් නීතියට අනුව මේ සුවකරන ක්‍රියාකාරකම් යක්ෂයා සමග සිදුකරන ගණුදෙනු විදිහට සලකන්නත්, මේ චාරිත්‍ර සිදුකරන ගැහැනු මායාකාරියන් විදිහට හඳුන්වමින් නඩු විභාගයක් පවත්වල (Witch Trial) දරුණු ගණයේ වදබන්ධනවලට ලක්කරල, මහ පාරවල ප්‍රසිද්ධියේ ගිනි තබල මරාදමන්නත් පටන් ගත්ත. ඔවුන්ගේ යාතුකර්ම සපුරා තහනම් කළා. (සමහර තැනක සඳහන් වෙන විදිහට මේ මායා දඩයම් වලට සෑහෙන සහයෝගයක් ලබාදුන්නෙ මුල් යුගයේ වෛද්‍යවරු. මොකද ඔවුන්ගෙ වෛද්‍ය විද්‍යාව ප්‍රචාරය කරගන්න අවශ්‍ය නිසා) ඔවුන් යම් ගැහැනියක් මායාකාරියක් බවට හඳුනාගන්න භාවිත කළේ ශරීරයේ තිබෙන උපන්ලප වගේ ඉතාම විහිලු සහගත ක්‍රමවේද.  Witch hunting කියන්නෙ ඉතිහාසයෙ අපකීර්තිමත්ම සිදුවීම් මාලාවක්. ගණන් කරන්න බැරි තරම් අහිංසක ගැහැනු මේ නිසා පණපිටින් පිලිස්සී මිය යන්න ඇති. මේ මායා දඩයම් වැඩිවශයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙන්න පටන්ගත්තෙ 15, 18 සියවස් අතරෙ. 1517 කිතුණු සභාව ප්‍රතිසංස්කරණය විය යුතුයි කියල තර්ක කල ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන් මේ වතිකානු සභාවෙන් මිදිල ප්‍රොතෙස්තන්ත සභාවන් පිහිටුවාගැනීම එක්ක මේ දෙකොට්ටාසය අතර තම අනුගාමිකයන් වැඩි කරගැනීමේ බල අරගලයක් හටගැනුණ. ඔය යුගයෙ මායා දඩයම් ඉහළ යන්න මේ සිදුවීමත් හේතුවක් වුණා. විශේෂයෙන් ජර්මනිය, ප්‍රංසය, එංගලන්තය, නෙදර්ලන්තය වගේ නව ප්‍රතිසංස්කරණවාදී කිතුණු ආගම් වැඩිවශයෙන් ව්‍යාප්ත වුණු රටවල මායා දඩයම වැඩියෙන් සිදුවුණු බව සොයාගෙන තිබෙනව. කොහොම වුණත් වසර 2000 මාර්තු 12 වෙනි ඉරිදා දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප් වහන්සේ, වසර දෙදහක ඉතිහාසය ඇතුළෙ කිතුණු විශ්වාසය ආරක්ෂා කරගැනීමේ අරමුණෙන් සිදුකළ සියලු ආකාරයේ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා වෙනුවෙන් නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් සමාව ඉල්ලා සිටිය.

එංගලන්ත ඉතිහාසයෙ වඩාත් තොරතුරු සහිත සහ ජනප්‍රියම මායාකාරියන්ගෙ නඩුව (Witch trial) විදිහට සැලකෙන්නෙ 1612 අවුරුද්දේ ලැන්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තයේ පෙන්ඩ්ල් කන්ද ආශ්‍රිතව සිදුවුණු පෙන්ඩල් මායාකාරියන්ගෙ නඩුව. ඒ වෙනකොට එංගලන්තය පාලනය කළ ජේම්ස් රජතුමා සම්ප්‍රදායික මායාකර්ම "යක්ෂයාට වැඳුම් පිදුම් කිරීම" විදිහට නම් කරල රටින් තුරන් කර දැමීමේ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කලා. මෙතනදි, පෙන්ඩල් කන්ද ආසන්නයෙ, මායාකර්ම භාවිත කරල සිදුකළායැයි කියන පුද්ගල ඝාතන දොළහකට, මායාකාරියන් විදිහට නම් කරපු ගැහැනුන් නමදෙනෙක් සහ එක් පිරිමියෙක් වරදකරුවන් විදිහට නම් කරල එල්ලා මරන්න නියම වෙනව. උතුරු එංගලන්තයේ පිහිටා තිබෙන ලැන්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තය ඒ යුගයෙදි හැඳින්වුනේ නීතිය වල්වැදී ගිය, අපරාධකරුවන්, සොරුන්, දූෂකයින් ගෙන් පිරුණු කැලෑබද පළාතක් විදිහට. පෙන්ඩල් මායාකාරියන්ගෙ සිදුවීම පටන් ගන්නෙ ලැන්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තයේ ධනවතෙක් වුණු ජෝන් ලෝ නම් පුද්ගලයෙක් සහ ඇලිසන් නම් ගැහැනියක් අතර වුණු සිදුවීමකින්. වාර්තාවෙන විදිහට ඇලිසන් ජෝන් ගෙන් යම් මුදලක් ඉල්ලන්න පැමිණි වෙලාවක ජෝන් ඇයට බැනවැදිල එලවගන්නව. එතනදි ඇලිසන් ජෝන් ට සාපකරනව. ඒ සැණින් ජෝන්ට හෘදයාබාධයක් වැළඳෙනව. ඇලිසන් තමාව මරාදමන්න යක්ෂයාගෙන් ඉල්ලාසිටි බව ජෝන් ලෝ චෝදනා කරනව. ඇලිසන් සහ ඇලිසන්ගේ පවුලේ ගැහැනු, pagan ඇදහීම් අනුව සුවකිරීමේ සහ යාතුකර්ම පැවැත්වීමේ යෙදුනු අය. පෙන්ඩල් මායාකාරියන් දඩයම් කිරීම ආරම්භ වෙන්නෙ ඔතනින්. මේ සිදුවීම ගැන සවිස්තරාත්මකව තොරතුරු ඇතුළත් වෙනව තෝමස් පොට් නම් ලේඛකයා රචනා කල The Wonderfull Discoverie of Witches in the Countie of Lancaster නම් ග්‍රන්ථයේ.

Sharon Bolton මෙන්න මේ මායාකර්ම නිසා ප්‍රසිද්ධියට පත් වුණු ලැන්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තයෙ ඉපදී හැදී වැඩුණු ලේඛිකාවක්. අපරාධ සහ අබිරහස්මය ගණයේ නවකතා රචනා කිරීම වෙනුවෙන් ඇය ප්‍රසිද්ධියට පත්වෙන්නෙ. ඇය හැදී වැඩුණු පරිසරය මේ වර්ගයෙ ප්‍රබන්ධ රචනා කරන්න ඇයට බලපෑමක් ඇතිකරන්න ඇති. ඇය Lacey Flint නම් තරුණ රහස්පරික්ෂකවරියගෙ චරිතය මුල් කරගෙන Now you see me, If Snow hadn't fallen, Dead Scared, Like this forever වශයෙන් නවකතා 5 කුත්, Florence Lovelady නම් රහස්පරික්ෂකවරිය ගෙ චරිතය ඇතුළත්ව The Craftsman, The Buried නම් නවකතා දෙකකුත් ඊට අමතරව තවත් නවකතා 8කුත් රචනා කර තිබෙනව. "මායා කවය" Sharon Bolton ගේ The Craftsman කතාවේ "රුෂේනි මානිංගමුව" නම් පරිවර්තිකාව අතින් සිදුකළ සිංහල පරිවර්තනය. 

The Craftsmn, මායා කවය, නවකතාව ලියවෙන්නෙ ෆ්ලොරන්ස් ලව්ලේඩි නම් පොලිස් නිලධාරිනිය ගේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන්. නවකතාව කොටස් දෙකකට බෙදෙනව වර්තමාන සිදුවීමක් සහ ඊට සම්බන්ධව අතීත සිදුවීම් කිහිපයක මතක ආවර්ජනයක් විදිහට. වර්ෂ 1969 දි ෆ්ලොරන්ස් ලව්ලේඩි පෙන්ඩල් කන්ද ආසන්නයේ, සබ්ඩන් නම් නගරයේ ආධුනික පොලිස් පරීක්ෂකවරියක් විදිහට සේවය කරන අතරේ, නගරයෙ නවයොවුන් ළමයින් කිහිප දෙනෙක් අතුරුදහන් වීමේ සිදුවීමක් වාර්තා වෙනව. පොලීසිය කොයිතරම් සොයාබැලුවත් ළමයින්ට මොකක්ද වුණේ කියන කාරණාව ගැන කිසිම හෝඩුවාවක් දැනගන්න ලැබෙන්නෙ නෑ. අතුරුදහන් වුණු එක ගැහැනු ළමයෙක් පණපිටින් මිනිවලක වලදමා තිබී ඇතිබව ෆ්ලොරන්ස් ලව්ලේඩි සොයාගන්නව. ක්‍රමයෙන් සාක්ෂි සොයාගනිමින් අපරාධකරුවාව සොයා යන ෆ්ලෝරන්ස් ගේ නොපසුබස්නා උත්සාහය නිසා අවසානයෙ පොලීසිය සමත්වෙනව අපරාධකරුව නීතියෙ රැහැනට කොටු කරගන්න. ඔහු ජීවතාන්තය දක්වා සිරගෙට නියම වෙනව. ෆ්ලොරන්ස් ලව්ලේඩි සබ්ඩන් නගරය හැරයනව. මේ අතීත කතාව. 

අපරාධකරුවා ෆ්ලෝරන්ස් හොඳින් දන්නා හඳුනන  කෙනෙක්. ඒ නිසා හිරගතව ඉද්දි වරින් වර ඇය ඔහුව මුණගැහෙනව. වසර තිහක ඇවෑමෙන්, ඒ කියන්නෙ 1999 වසරේ ඔහු මිය යනව සිරගෙදරදීම. ඔහුගෙ මළගමට සහභාගි වෙලා ටික දවසක් සබ්ඩන් නගරයෙ නැවතී ඉන්න  ෆ්ලෝරන්ස් නැවතත් එනව ලැන්ක්ෂයර් ප්‍රාන්තයට. දැන් ඇය අත්දැකීම් බහුල පරිණත පොලිස් නිලධාරිනියක්. ඇය පැමිණියායින් පස්සෙ නැවතත් පෙර ආකාරයෙන්ම තරුණ පිරිමි දරුවෙක් අතුරුදහන් වෙනව. සැබෑ අපරාධකරුව සොයාගෙන තියෙද්දි, ඔහු මියගොස් තියෙද්දි, වසර තිහකට කලින් වුණු ඒ දෙය නැවතත් සිදුවෙන්න පුලුවන් ද? ඇත්තටම ප්‍රබල සාක්ෂි මත පදනම්ව, ෆ්ලොරන්ස්ට අල්ලාගන්න හැකිවුණු ඔහු සැබෑම අපරාධකරුවද? 

ඔබ The Silence of The Lambs චිත්‍රපටය නරඹල ඇත්නම්, සුප්‍රකට නිළි Jodie Foster රඟපෑ තරුණ FBI නියෝජිතවරිය ගේ චරිතය ඔබට අමතක වෙන්න විදිහක් නෑ. ගැහැනියක් විදිහට, අනෙකුත් නිලධාරින්ගෙ කෙනෙහිලිකම් මැද්දෙ නමුත් ඝාතකයෙකුගේ සුලමුල සොයා යන ධෛර්යවන්ත යුවතියක් ඒ චරිතයෙන් ඔබ මම දැක්කෙ. The Craftsman කතාවේ ෆ්ලෝරන්ස් ලව්ලේඩි ගේ චරිතයත් මම දකින්නෙ The Silence of the Lambs කතාවේ Jodie නිරූපණය කළ තරුණ රහස්පරික්ෂකවරිය ගේ චරිතයටම සමානව. ඔවුන් දෙදෙනා, ගැහැනුන් වීම නිසා, තමන්ගේ වෘත්තීය ජීවිතය ඇතුළෙ, සමහරවිට සහෝදර නිලධාරින් අතින් පවා අවමානයට ලක්වුණු, අපහාස විඳින්න සිදුවුණු දෙදෙනෙක්. නමුත් තියුණු බුද්ධියත්, ක්‍රියාත්මක වියයුතු අවස්ථාවේ නොබියව ඉදිරිපත් වීමේ ගුණයත්, අබිරහස් සොයා යන වික්‍රමාන්විත මෙහෙයුම් වලට තියන ඇල්මත් අතින් දෙදෙනාම පුදුම තරම් එකිනෙකාට සමානයි. Sharol Bolton මේ ආකාරයට විශ්වාසනීය, වීරත්වයෙන් නොඅඩු සහ වඩා යථාර්ථවාදී ප්‍රධාන චරිතයක් තමන්ගේ ප්‍රබන්ධය ඇතුළෙ ජීවමාන කරන්න සමත් වෙනව.

Cult horror/ crime/ thriller ප්‍රවර්ගවලට ඇතුළත් කරන්න පුලුවන් මායා කවය, නිසැකවම page turner එකක්. හැම පිටුවක් පාසාම පිරිල තියෙන්නෙ ඊළඟට මොකද වෙන්නෙ කියන කුතුහලය. සමහර වෙලාවකට ලොමුදැහැගන්වන බියකරු බව. තවත් වෙලාවක අපරාධකරුවා කවුරුන් වෙන්න පුලුවන් ද කියන සැකය. සබ්ඩන් පොලීසියත් නගරවාසීනුත් ෆ්ලොරන්ස් ලව්ලේඩට සලකන ආකාරය ගැන කේන්තිය. පෙන්ඩල් කන්ද පාමුල වනාන්තරයේ පාලු අඳුරු ගතිය. Edgar Allan Poe ගේ  The Premature Burial කෙටිකතාවට පස්සෙ පණපිටින් වළලෑමෙ භීතිය ඇඟටම දැනුණෙ මායා කවයෙන්. Sharon Bolton තමන්ගේම ගම්පළාතේ මායාකාරියන් පිළිබඳ ඉතිහාස ප්‍රවෘත්තිය වර්තමානයට අරගෙන එනව ඉතාම සාර්ථකව. මුල් කෘතියත් එක්ක සංසංදනාත්මකව පරිවර්තනය කොයිතරම් සාර්ථකද කියන්න බැරි වුණත් භාෂාව භාවිත කරල තියන ආකාරය එක්ක අනුමාන කරනව පරිවර්තනය නිවැරැදි ඇති බව. කිසිම රසයක් නැති යාන්ත්‍රික පරිවර්තන අතරේ මායා කවය ඉහළින් තැබිය හැකි ප්‍රයත්නයක් බව කිවහැකියි. 

ප.ලි. - The Craftsman නවකතාවේ දෙවන කොටස The Buried නමින් පසුගිය අවුරුද්දේ (2022) දි Sharon Bolton විසින් ලියා පළකරනු ලැබුව. පොතට හොඳ ප්‍රතිචාර ලැබෙන බව දකින්න පුලුවන්. The Buried පරිවර්තනයක් ඉක්මණින්ම සිංහලෙන් කියවන පාථකයාට කියවන්න ලැබේවි කියල බලාපොරොත්තු වෙනව.

සමහර එළි

ළඟ ළඟ එන බව දැනුම් දී

දැල්වෙන බැවින් මැතිවරණ කොළ එළි

සමහර උස කුළුණු මත

දැල්වෙන්න පටන් ගනියි නෙක එළි

පැයකින් දෙකකින් ආයෙ එන්නම් කියා

බැස ගිය නිසා පහනෙන් හිත මිතුරු විදුලි

ඇතැම් පැල්පත් වහලවලට ඉහළින්

දිදුළන බව පෙනෙයි තරු එළි...

Holy Spider (2022)

ඉරානය තුළ මේ වෙනකොට සිදුවෙමින් පවතින අර්බුදකාරී තත්ත්වය ගැන ඔබ දැනටමත් දැනුවත් බව හිතනව. ඉරානයේ ආගමික දැඩි මතධාරී ආණ්ඩුවට එරෙහි ජනතා නැගී සිටීම් ගිය වසරේ අවසන් කාර්තුවේ පමණ පටන් මේ මොහොත දක්වා ක්‍රියාත්මකයි. අඳින ඇඳුමේ පටන් පුරවැසියන්ගේ සියලු ක්‍රියාකාරකම් ආගමානුකූල නීතිවලට යටත්ව සිදුකරන අරමුණෙන් ක්‍රියාත්මක වුණු ඉරාන සදාචාර පොලීසිය අවසන් කිරීම වගේ යම් ජයග්‍රහණ ජනතා අරගලය විසින් මේ වෙනකොට අත්පත් කරගෙන තිබෙන නමුත් සමාජ ක්‍රියාකාරීන් මරා දමමින් ලේ පිපාසිත ආණ්ඩුව ගෙනයන මර්ධනකාරී වැඩපිළිවෙළ තවම අවසන්වී නැහැ. රජය විසින් මරාදමනු ලබන අරගලකරුවන් ගැන තොරතුරු තවමත් ඉරානයෙන් ලැබෙමින් තිබෙනව. අතීත ඉරාන ජනතාවට මේ නීති කිසිවක් නැතිව තමන් කැමති ආකාරයට කැමති ඇඳුමක් ඇඳපැළඳගෙන සිටීමේ නිදහස තිබුණ බව ඉරානයෙ පැරණි ඡායාරූප ඇසුරෙන් ඔබ දැක ඇති. නමුත් 1979 ඉරානය ඉස්ලාමික ජනරජයක් බවට පත්වීමත් එක්ක, සියලු දේ ආගමික කරණය වුණු වටපිටාවක් එක්ක, එය අන්තවාදයක් දක්වා ගිහින් ජනතාවට ඔවුන්ට උරුමවී තිබුණු නිදහස අහිමි වුණා. (දැන් සිදුවෙමින් තිබෙන දේවල් එක්ක, අපේ රටත් ඒ වැනි තැනකට ගමන් කරමින් තිබෙනවද කියල ඔබට හිතුණොත් පුදුමයක් නෑ) ඉරාන සිනමාව ඔබට සමීප නම්  මේ සංස්කෘතිය පීඩාව කොහොමද ඒ රටේ ක්‍රියාත්මක වෙන්නෙ කියන කාරණාව ඒ රටේ සිනමාකරුවන් ඉතා සියුම්ව පෙන්වාදෙන ආකරය ඔබට දැකගන්න ලැබී ඇති.

වර්ෂ 2000 වගේ කාලෙක ආගමික අන්තවාදය හා සම්බන්ධව ඉරානයේ සිදුවුණු සැබෑ සිදුවීමක් මුල්කරගෙනයි වර්තමානයේ ඩෙන්මාර්කයේ ජීවත්වන ඉරාන ජාතික සිනමාකරු Ali Abbasi 2022 අවුරුද්දේ Holy Spider චිත්‍රපටය නිර්මාණය කරන්නෙ. (නමුත් චිත්‍රපටයෙ දකින්න ලැබෙන, අපරාධ සොයා යන මාධ්‍යවේදිනිය ප්‍රබන්ධගත චරිතයක්) හැබැයි වැඩේ තියන බරපතළ කම නිසා චිත්‍රපටය රූගත කරන්න අධ්‍යක්ෂවරයා ඉරානය වෙනුවට තෝරාගන්නෙ ජොර්දානය. නමුත් ජොර්දානයෙ covid 19 වසංගත තත්ත්වය එක්ක ඒ රට අතහැරල තුර්කිය ඔහු තෝරාගන්නව. නමුත් තුර්කියේදි Ali Abbasi ට වැඩේ කරන්න ඉඩක් ලැබෙන්නෙ නෑ. Abbasi ඒ වෙනුවෙන් චෝදනා කරන්නෙ ඉරාන රජයට. නැවතත් චිත්‍රපටය ජොර්දානයෙ රූගත වෙන්නෙ Ali Abbasi දැන් පුරවැසි බව ලබා තිබෙන ඩෙන්මාර්කයේ නිශ්පාදනයක් විදිහට. 

Holy Spider චිත්‍රපටයේ මාධ්‍යවේදිනිය ගේ චරිතය රඟපාන Zar Amir Ebrahimi 2022 අවුරුද්ද වෙනුවෙන් පැවැත්වුණු කාන්ස් සිනමා සම්මාන උළෙලේ දි වසරේ හොඳම රංගවේදිනියට හිමි සම්මානය දිනා ගන්නෙ මේ සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ ප්‍රථම ඉරාන කාන්තාව බවට පත්වෙමින්. නමුත් මේ සම්මානය හිමිවීමත් එක්ක තමන්ට මරණ තර්ජන 200 ක් පමණ ලැබුණු බව Zar Amir Ebrahimi, CNN මාධ්‍යට ලබාදුන්න සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදි කියනව. Holy Spider සම්මානනීය වීමත් එක්ක, ඉරානයේ "සංස්කෘතික සහ ඉස්ලාම් ආගමික මඟ පෙන්වීම" සඳහා වන අමාත්‍යාංශය යටතේ පවතින "සිනමා සහ දෘෂ්‍යකලා සංවිධානය" ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා තිබෙනව මේ චිත්‍රපටය "ලැජ්ජාසහගත" එකක් බවත් එය "විකෘති මනසක් ඇති මිනිසෙකුගේ නිර්මාණයක්" බවත්, Zar Amir Ebrahimi ට හොඳම රංගන ශිල්පිනිය සම්මානය ලබාදීම "ඉරානයට අපහාසකිරීමේ අරමුණෙන් සිදුකළ දේශපාලනික ක්‍රියාවක්" බවත්. ඇත්තටම චිත්‍රපටය බැලුවොත් විකෘති මනසක් තියෙන්නෙ කාටද කියන කාරණය ඔබට දැකගන්න ලැබේවි. කොහොම වුණත්, 2022 හොඳම විදෙස් භාෂා අංශයේ Oscar සම්මානය සඳහා දැනටම Holy Spider නිර්දේශ වෙලා තියන හින්ද, මොනවිදිහකින් හරි මේකට Oscar ලැබුණොත් ඉරාන ආණ්ඩුව කොහොම ප්‍රතිචාරයක් ඒ වෙනුවෙන් දක්වයිද කියල හිතාගන්න අමාරු නැහැ. ඒ දේ සිදුවෙන්න හුඟක්ම ඉඩකඩ තියෙන්නෙ Holy Spider 2022 වසරට අදාලව නිර්මාණය කෙරුණු විශිෂ්ටතම චිත්‍රපට අතරට ගැනෙන හින්ද. Crime/ Thriller සිනමාවක කුතුහලය එක්ක විශේෂයෙන් අපේ රටවලටත් අදාල කරගන්න පුලුවන් ලොකු සමාජ දේශපාලන කියවීමක් ඇතුළත් වෙන හින්ද Holy Spider කොයි ආකාරයෙන් වත් මඟහැර නොගත යුතු චිත්‍රපටයක් බව කියන්නම්.

සැබෑ මෘදු බව

නිහඬයි සැබෑ මෘදු බව

වරදවා ගත නොහැකියි කිසි දින

එවැනිම වෙනත් යමකට...

පලක් නැහැ සැලකිල්ලෙන් ඔබ

වසාලන කළ සළුවෙන් මා දෙඋර...

උමතුවෙන් පළමු ප්‍රේමයේ

සිත්කළු වදන් තෙපළන විට....

පලක් නැහැ ඒ කිසිවක් පෙම්වත,

දැනසිටින කළ හොඳහැටි මම,

ඒ සියල්ලෙහි සැඟවුණු අරුත...

From the poem "True Tenderness" written by Anna Akhmatova

Aftersun (2022)

වේගයෙන් විදුලි එළි දැල්වෙන නිවෙන Dancefloor එකක්. ඒ මැද නෙහෙල්ලී හිටගෙන ඉන්න තරුණියක්. ක්ෂණයෙන් නිවෙන ආයෙ දැල්වෙන එළි මැද්දෙ ඇයට පේන්නෙ නටන මිනිස්සුන්ගෙ ඡායාමාත්‍රික රූප. ඒ මිනිස් රූප අතර එකවරම  ඇය දකින්නෙ හොඳ හැටි දැකල පුරුදු එක රුවක්. ඒ වෙන කවුරුත් නොවෙයි ඇගෙ පියා. ඇයට පෙනෙන්නෙ ඔහුගෙ තරුණ රූපකාය. දැන් ඇයගෙ වයසෙදි ඇයගෙ පියාගේ රුව ඇය දකින්නෙ. පීඩාවට පත් ඇස් දෙක, විඩාබර මුහුණ, ඔහු කවදාවත් තමන්ගෙ දියණිය ඉස්සරහ නිරාවරණය නොකළ වේදනාවන්, ඇය දකිනව මේ මිනිස් ගංගාව මැද්දෙ මැවී පෙනෙන ඔහුගේ මුහුණේ. ඇගෙ නම සොෆී. සොෆී අවුරුදු 14 දි තාත්ත එක්ක තුර්කියේ නිවාඩු නිකේතනයක දවස් කිහිපයක් ගත කළා. සමහර විට සොෆීට තමන්ගෙ තාත්ත ගැන තිබුණ අවසන් මතකය ඒක වෙන්න ඇති (ඒ බව අපිට දැනගන්න ඉඩක් නැහැ) නමුත් බොහෝම වෙලාවට සොෆීට තාත්ත එක්ක තියන හොදම මතකය ඒ දවස් ටික. ඇගේ මතකයේ සිතුවම් අතරේ සහ ඩිජිටල් කැමරාවක සටහන් වී තියන වීඩියෝ දර්ශන ඇතුළේ ඒ දවස් ගැන මතකයන් ආයෙම play වෙන්න පටන් ගන්නව. Aftersun චිත්‍රපටය පුරා අපි දකින්නෙ ළමා වියේ කෙළවර ඉන්න ගෑනුලමයෙක් වුණු සොෆී ඉතාම තරුණ වයසෙ පසුවුණු ඇගෙ පියත් එක්ක ගත කළ මේ දවස් කීපය. 

චිත්‍රපටය ගැන වැඩි යමක් නොකියා ඉන්නම්. නමුත් විශේෂයෙන් කියන්න ඕන දරුවෙක් සහ දෙමව්පියන් අතර තියන්න ඕන කොයි වගේ සම්බන්ධයක්ද කියන දේ ට හොඳ උදාහරණයක් Aftersun චිත්‍රපටය ඇතුළෙ තියන බව. සොෆී ගෙ අම්මයි තාත්තයි ජීවත් වෙන්නෙ එකිනෙකාගෙන් වෙන්ව. සොෆී හැදී වැඩෙන්නෙ අම්ම ළඟ. නමුත් චිත්‍රපටයෙ සොෆී ගෙ අම්මව අපි දකින්නෙ නෑ. චිත්‍රපටයට පදනම් වෙන්නෙ පියා සහ දුව අතර සම්බන්ධය. ඔහු ජීවිතේ ප්‍රශ්න ගොඩකට මුහුණ දෙමින් ඉන්න, ඒවයින් මිදීමක්, සහනයක් හොයාගෙන යන කෙනෙක් (ඔහු ළඟ තියන භාවනාව සහ තාඕ දහම ගැන ලියවුණු පොත්පත් මීට උදාහරණ) ඒත් තමන්ගෙ දුවට ඒ කිසිවක් දැනෙන්න තාත්ත ඉඩ තියන්නෙ නෑ. නමුත් සොෆී ඒ ගැන දන්නව. නොදන්නව වගේ හිටියට සොෆී තවත් බොහෝ දේ දන්නව. එයාට වඩා වැඩිමල් තරුණ තරුණියන් කතාවෙන, කරන කියන, ආදරය ලිංගිකත්වය වගේ වැඩිහිටි දේවල් සොෆීටත් අහන්න දකින්න ලැබෙනව. කොහොම වුණත් යෞවනයට එළඹෙන වයසෙ දරුවෙකුගෙන් මේ දේවල් හංගන්න බෑ. ඔවුන් කොහොම හරි ඒව ඉගෙනගන්නව. සොෆී බොහෝම විවෘත තාත්ත එක්ක ඒ දේවල් ගැන කතා කරනව. ඇගේ තාත්ත ඇයව, ඇගේ වයසෙ ඉඳන් කෙනෙක් ලෝකය දකින හැටි ගැන ඉතාම හොඳින් තේරුම් ගන්නව. තමන් සහ තමන්ගෙ දියණිය අතර සම්බන්ධය නිතරම යහපත් මට්ටමෙන් පවත්වගෙන යන්න ඔහු සමත් වෙනව. පහුකාලීනව ජීවිතේ තරුණ වයස ගෙවීගෙන යන සීමාවක දි ඇයට එනව තමන්ගෙ තාත්තව හොඳ හැටි තේරුම්ගන්න පුලුවන් වෙන මොහොතක්. එතනදි තාත්ත ළඟ නැති අඩුව ඇයට දැනෙනව. බොහොම වෙලාවට ඔහු ඒ වයසෙදිම ජීවිතයෙන් සමුගෙන ගිහින්. ජීවිතේ විෂමාකාරී චක්‍රය කරකැවෙන්නෙ අපි නොහිතන විදිහට තමා. 

Aftersun අධ්‍යක්ෂවරිය Charlotte Wells ගේ පළමු සිනමා නිර්මාණය. සැකයක් නැතුවම වසරේ හොඳම ලසිස්තුවට නම් කරන්න පුලුවන් film එකක්. ළමා වයසේ සොෆී ගේ චරිතය රඟපාන Frankie Corio තෝරාගෙන තියෙන්නෙ ළමා නිළියන් 800ක් පමණ අතරින්. මේ ඇගේ පළමුවෙනි රඟපෑම. එක තැනක සොෆී තාත්ත ඉස්සරහ කියනව R.E.M කියන Alternative Rock බෑන්ඩ් එකේ 90 දශකයේ ජනප්‍රිය වුණු  Loosing my Religion සින්දුව. මෙතන දෙන්නටම සින්දුව කියන්න නියමිත වෙලා තිබුණත් තාත්ත එතනදි ඉදිරියට එන්නෙ නෑ. එන්නෙ සොෆී පමණයි. ඒ සින්දුවෙ අරුත සහ ඔහුගෙ ජීවිතේ එක්ක තිබුණ සම්බන්ධ කම හින්ද ඔහු සින්දුව කියන්න නොඑන බව අනුමාන කරන්න පුලුවන්. Chunking Express ෆිල්ම් එකේ California Dreamin, මේ අවුරුද්දේ ආව The Batman ෆිල්ම් එකේ Something in the Way වගේ ෆිල්ම් එකක තිබුණ අමතක නොවෙන සින්දුවක් මේක.

ආහ් ජීවිතේ විශාලයි

ඔබටත් වඩා විශාලයි

ඔබ කියන්නේ මම නොවෙයි...

දුර ඇවිද යන්නට හිතුවත් මම

ඒ දුර ඔබෙ දෑස් මානෙන් ඈතයි..

මමයි උන්නේ අඳුරු මුල්ලක 

මමයි ඒ උන්නේ

වේදිකාවේ ඔබට පෙනෙන්නට...

ඉක්මවා යමින් මගේ සීමාව....

තවත් ඔබ සමඟ රැඳෙන්නට,

දන්නෙ නැහැ හැකිවෙයිද මට..

කිව්වද මම යමක් වැඩිපුර..

නැහැ තවම කිසිවක් කීවෙ නෑ මම..

මම හිතුවෙ මට ඔබව ඇහුණ බව

මම හිතුවෙ මට ඇහුණ ඔබ ගයන හඬ

මම හිතුවෙ මම දුටුව ඔබ උත්සාහ කරන බව..

ඒත් හීනයක් පමණයි එය

හීනයක්..

හීනයක්ම පමණයි...