ඉපදුණු මොහොතේ පටන් මරණයකින් කෙළවරවීම දක්වා නොනවත්වාම කරන දිවීමක් විදිහට මේ ජීවිතය අපිට හඳුන්වාදෙන්න පුලුවන්. නමුත්, අපි කොයි ආකාරයෙන් හැඳින්වුවත්, ජීවිතය කියන්නෙ නොනවතින ප්‍රවාහයක් බව ඇත්ත. උපමාවකින් කිව්වොත් හරියට ගඟක් ගලායන්නා වගේ. නමුත් මේ ගඟේ හැඩය, ජල ප්‍රමාණය, දිය රළ නැගෙන වේගය තීරණය වෙන්නෙ ඒ ගංගාවට අතර මඟින් මුණ ගැහෙන අතු ගංගා වගේම භූමියෙහි බෑවුම, මඟ හරස් කරමින් නැගෙන ගල්පර වැනි දේවල බලපෑමෙන්. පොඩ්ඩක් හිතන්න ගංගාව ආරම්භක අවස්ථාවෙ පිහිටා තිබුණු ගල්වැටියක් එතන නොතිබුණා නම් ඒ ගංගාව වෙනත් ස්ථානයකින් මුහුදට වැටෙන්න තිබුණේ නැද්ද? ජලය නිතරම ගලායන්නෙ භූමියෙ පහත් තැනින් නම් ගංගාව කියන්නෙ ජල දහරාවක් ගලා යන්න හැකියාවක් ඇති භූමියේ පිහිටි එකම සැකැස්ම ද? භූමියෙ වෙනත් අවම තැන් පිහිටා තිබෙන්න හැකියාවක් නැද්ද? දැන් මේ කරුණ ජීවිතයට සම්බන්ධ කරල හිතුවොත් ජීවිත ගමන මේ ආකාරයට හැඩගැන්වෙන්න බලපාන හේතු සාධක වෙන්නෙ මොනවද? සමහර අවස්ථාවල අපි ගන්න තීන්දු තීරණ මේ මොහොත දක්වා අපිව රැගෙන එන්න බලපෑම් කර ඇති බව ඇත්ත. නමුත් ඒව වෙනත් කිසිම බලපෑමකට යටත් නොවී අපි විසින් ගත්ත තීරණ ද? අපිට ලැබෙන අවස්ථා, නොසිතූ විදිහට මුහුණදෙන්න සිදුවෙන සමහර සිදුවීම්. මේව සිදුවෙන්නෙ එක්තරා ආකාරයක අහඹුවකින් ද? නැත්නම් මේ අපේ දෛවය ලියවී තිබෙන ආකාරයද ?
අනාදිමත් කාලයක පටන් පෙරදිග වගේම බටහිරත් නොයෙක් චින්තකයින්, දාර්ශනිකයින් මිනිස් ජීවිතයත් විශ්වයෙ ක්‍රියාකාරිත්වයත් සම්බන්ධ කරල මේ තුල යම් යම් දේ සිදුවෙන්නෙ කොහොමද කියන කරුණ ගැන නොයෙක් ආකාරයෙ අදහස් ප්‍රකාශ කලා. දාර්ශනික සම්ප්‍රදාය මේ ප්‍රශ්නයෙදි මූලික වශයෙන් කොටස් දෙකකට බෙදෙනව.
සියලු දේ යම් පූර්ව නිශ්චිත හේතුවකට අනුව සිදුවන බව කියන අදහස නියතිවාදය (determinism) නමින් හඳුන්වනව. යමක් සිදුවෙන්න බලපාන මුල් හේතුව නොවැලැක්විය හැකි, අනිවාර්යයෙන් සිදුවන එනම් නියතයක් වෙන නිසා මේ තර්කනය නියතිවාදය නමින් නම් වෙන්නෙ. විද්‍යාවේ දියුණුවත් එක්ක, අයිසැක් නිව්ටන් වැනි විද්‍යාඥයන් විශ්වයෙ ක්‍රියාකාරිත්වය ගණිතමය වශයෙන් පැහැදිලි කර පුරෝකථනය දැරූ උත්සහන් නිසා මේ නියතිවාදය තව ශක්තිමත්ව වැඩුණ.
"වර්තමානය යනු අතීතයේ ඵලයයි. අනාගතය යනු වර්තමානයේ ඵලයයි. යම් බුද්ධිමතකු විශ්වයේ සියලු අංශු අතර බලයන් හා ඒවායේ පිහිටීම් දන්නේ නම් සහ ඔහුට ඒ සියලු දත්ත විශ්ලේෂණය කළ හැකි නම් ඔහුට සියල්ල කියන එක සමීකරණයක්‌ ලිවිය හැකි ය. දැන් ඔහුට විශ්වයේ ඉතා විශාල වස්‌තුවල සිට කුඩා පරමාණුව දක්වා හැසිරීම කොහෙත් ම අවිනිශ්චිත නො වන අතර, අනාගතය අතීතය මෙන් ම ඔහු ගේ ඇස ඉදිරිපිට දිගහැරේ."
ප්‍රංශ ජාතික විද්‍යාඥ පියරේ සිම්සන් ඩි ලැප්ලාස් ගේ මෙ ප්‍රකාශය නියතිවාදී අදහස් තහවුරු වෙන්න සෑහෙන බලපෑව.
මිනිසුන් විසින් කරන තෝරාගැනීම් පූර්ව හේතුවකින් තොරව නිදහස් කැමැත්ත මත පදනම් ව සිදුකරන බව කියවෙන අදහස නිදහස් කැමැත්ත/ ස්වච්ඡන්දතාව (free will) නමින් හඳුන්වනව. මේ තර්කනයට අනුව අපි විසින් යම් ක්‍රියාවක් කරනව නම් එය කරන්නෙ කිසිම බාහිර බලපෑමකින් තොරව අපි විසින් අපේ තෝරාගැනීමෙන්මයි.
පැවැත්ම ගැන නියතිවාදී අදහස තවත් කොටස් දෙකකට වෙන් වෙනව. අභ්යන්තර නියතිවාදය සහ බාහිර නියතිවාදය යනුවෙන්. අභ්යන්තර නියතිවාදය නැත්නම් ජීවවිද්‍යාත්මක නියතිවාදය අනුව මිනිසාගෙ ජීව විද්‍යාත්මක සැකැස්ම ඔහුගෙ චර්‍යාවන් කෙරෙහි බලපාන ප්‍රධාන සාධකය වෙනව. කෙනෙකුගෙ ජීව විද්‍යාත්මක සැකැස්ම හැඩගැහෙන්නෙ ඔහුගෙ දෙමව්පියන් ගෙන් උරුම වන ජානමය බලපෑම මත. ඒ වගේම කෙනෙකුගෙ සිතුවිලි රටාව සකස් වෙන්නෙත් ජානමය බලපෑම මත බව තර්ක කරන ජීවවිද්‍යාත්මක නියතිවාදීන්, ඒ නිසා අභ්යන්තර නියතිවාදය අනුව අපි කවුරුන් විය යුතු ද කියන කාරණය උපදින මොහොතේ ම තීරණය වී ඇති, වෙනස් කල නොහැකි යමක් වෙන බව කියනව.
බාහිර නියතිවාදය / පරිසර නියතවාදය අනුව අවට සමාජය, පවුල, සංස්කෘතිය හා සම්ප්‍රදායන් වගේ බාහිර සාධක මතයි කෙනෙකුගේ ගති පැවතුම් තීරණය වෙන්නෙ. උදාහරණ විදිහට කලහකාරී පරිසරයක හැදී වැඩෙන දරුවෙක් අවේගශීලී ගති පැවතුම් අයෙක් බවට පත්වීම සිදුවෙනව නම් එතනදි දරුවා ආවේගශීලී පුද්ගලයෙක් වීම ඔහු කැමැත්තෙන් තෝරාගත් යමක් නොවෙයි. පරිසර බලපෑම මත ඔහුට ලැබුන දෙයක්. එය ඔහුට වෙනස් කරගත නොහැකි යමක් එනම් එය නියතයක්.
මීට අමතරව ප්‍රබේද ගණනාවක නියතිවාදී තර්කනයන් ඉතිහසය පුරා මතුවී මේ දක්වා ගොඩනැගී තිබෙනව. දේවධාර්මික නියතිවාදය නැත්නම් ඊෂ්වර නියතිවාදයේදි (Theological determinism) සියලු දේ හටගන්නා මූල හේතුව විශ්වය මවා එය පාලනය කරන සර්වබලධාරි දෙවිකෙනෙකු බව තර්ක කරනවා. සියල්ල සිදුවෙන්නෙ දෙවියන්ගේ කැමැත්ත අනුව. පුරාතන ඉන්දියානු දර්ශනයේ මේ ඊශ්වර නියතිවාදය දැකගන්න ලැබුන. ඒ වගේම මුස්ලිම්, කතෝලික වගේ දේව වාදී ආගම්වලත් පදනම් ගොඩනැගෙන්නෙ සියලු දේ මවා සැලසුම් කරන දෙවි කෙනෙකු ගැන විශ්වාසය මත. නමුත් බැලූ බැල්මට මෙතන විශාල පරස්පරයක් තියනව. සියල්ල දෙවියන්ගෙ කැමැත්තට අනුව සිදුවෙනවනම් ලෝකයෙ මේ තරම් අයහපත් දේවල් තියෙන්නෙ කොහොමද? දෙවියන් යහපත නැත්නම් හොඳ නියෝජනය කරනව නම් නරක කියා යමක් පවතින්නෙ කොහොමද? සදාචාරය නැත්නම් යමක හොඳ නරක තීරණය කරද්දී මිනිසාට යම් තීරණ ගැනීමේ බලයක් සතුයි යන කාරණය නියතිවාදයට එරෙහිව ගොඩනැගෙන ප්‍රබල තර්කයක්. එනම් සමාජ ව්‍යවහාරය අනුව කොතන හෝ වරදක් සිදුවී ඇත්නම් (උදාහරණ සොරකම, ඝාතන) වරද කල කෙනෙක් සිටිය යුතුයි. නීතිය හමුවෙ එම ක්‍රියාවල වගකීම බාරදිය හැකි කෙනෙක් සිටිය යුතුයි. පරිසරයට හෝ ජානවලට වරද පවරා දඬුවම් කරන්න බෑ. එතනදි මේ දේවධාර්මිකයින්, දෙවියන් මිනිසා මැව්වත් උන්වහන්සේ තමන්ගේ සර්වබලධාරිත්වය පවත්වා ගනිමින් මිනිසාට තීරණගැනීමේ යම් නිදහසක් දුන් බව ප්‍රතිතර්කයක් වශයෙන් ඉදිරිපත් කරනව.
කර්ම නියතිවාදයත් පුරාණ ඉන්දියානු ජෛන/ හින්දු ආගමික චින්තනය මත පදනම්ව ගොඩනැගුණක්. මීට අනුව සියලු දේ සිදුවෙන්නෙ කර්මය නැත්නම් පෙර කළ ක්‍රියාවක ප්‍රතිවිපාක විදිහට. හොඳ හෝ නරක කර්මයත් එහි ප්‍රතිවිපාකයත් දැනටම තීරණය වී ඇති නිසා මේ තර්ක ක්‍රමයට අනුව සිදුවන දේ බාරගන්නවා හැර කිසිවක් අපිට වෙනස් කරන්න බෑ.
හේතුඵල වාදය (Cause and effect) අනුව දැනට සිදුවෙන ඕනැම සිදුවීමක් හෝ යම් වස්තුවක් යම් හේතුවක ඵලයක් විදිහට අපට දිස්වන, සිදුවන යමක් නැත්නම් ස්වභාවික නියමයන්ගෙ අනිවාර්ය ප්‍රතිඵලයක්. මේ මුල් හේතුවත් ඊට පෙර යම් හේතුවක ඵලයක් විදිහට හටගත් යමක්. එනම් විශ්වයේ ආරම්භයෙ පටන් සිදුවෙන සියලු දේ එකකට පසු එකක් වශයෙන් නොකඩවා ගලායන සිදුවීම් දාමයක ප්‍රවාහයක්. හේතුව තුළ එහි ඵලයත් නිශ්චිතව සඳහන් වෙන නිසා එය කිසිවෙකුට වෙනස් කල නොහැක්කක්. ස්කොට්ලන්ත ජාතික දාර්ශනික ඩේවිඩ් හියුම් මේ හේතුඵලවාදයට ප්‍රතිවිරුද්ධ තර්කයක් ඉදිරිපත් කරනව. එක් සිදුවීමක බලපෑම තවත් සිදුවීමකට හේතුකාරක වෙන බව මිනිසුන් තීරණය කරන්නෙ එකකට පසු එකක් සිදුවීම් වන ආකාරය දැක පුරුද්දට මිස තර්කානුකූලව නොවන බවයි ඔහු කියන්නෙ.
පෙරදිග බිහිවුණු විශිෂ්ටතම දර්ශනයක් වගේම ලාංකික අපිට හුරු පුරුදු බෞද්ධ දර්ශනයේ මිනිස් ජීවිත පැවැත්ම වගේම විශ්ව ක්‍රියාකාරීත්වය මෙහෙයවන නියාම ධර්මයන් පහක් ගැන සඳහන් වෙනව. බුදු දහම දේශනා කල බුදුන් වහන්සේ ජීවත්වුණු යුගයේ ඉන්දියානු ජනසමාජය ලෝකයෙ පැවැත්ම ගැන නොයෙක් මතිමතාන්තරවලින් පිරීගිය එකක් වුණා. ඊෂ්වර නියතිවාදය, කර්මවාදය වගේ මේ සමාජයෙ පැවති අදහස් සියල්ල ප්‍රතික්ෂේප කල බුදුන්වහන්සෙ ඒ වෙනුවට ලෝකය මෙහෙයවන නියාම ධර්ම පහක් ගැන දේශනා කරනව. එනම් ඍතු නියාම - කාලගුණ විපර්‍යාසයන්, බීජ නියාම - සත්ත්ව හා ශාකවල ජීවවිද්‍යාත්මක සැකැස්ම, ධම්ම නියාම - වෙනස්කල නොහැකි ලෝක ධර්මතා (උදා - වයස්ගතවීම) චිත්ත නියාම - ඇතිවෙන යළි බිඳී විසිරෙන සිතුවිලි, කර්ම නියාම - මනසින් අරමුණු කරගත් ක්‍රියාවන්ගේ ප්‍රතිවිපාක, මේ ආදි වශයෙන් නියාම ධර්ම පහක් බුදුදහමෙ ඇතුලත්. මේවා එකිනෙක අඩුවැඩි වශයෙන් විශ්වයෙ පැවැත්ම කෙරෙහි බලපෑම් කරනව. බුදුදහමේ අවසාන විමුක්තිය වෙන්නෙ පටිච්චසමුප්පාදය එනම් භවය ජාති ජරා මරණ ආදි දුක් හටගන්නා හේතු ඵල සම්බන්ධතාව අවබෝධ කරගැනීමත් ඒ දුක් ඇතිවීමට හේතු ක්ෂය කිරීම මගින් සසර හෙවත් මරණයෙන් කෙළවර නොවී භවයෙන් භවය යන ජීවිත පැවැත්ම කෙළවර කර නිර්වාණය පසක් කරගැනීමත් වෙනව
නියතිවාදී තර්කනයන්ගේ සමස්ත අර්ථය සාරාංශ කරගත්තොත් ඉන් කියවෙන්නෙ අපිට තෝරාගැනීමක් නැති බවත් අපේ අභිමතය අනුව කරන කියන සියලු දේ යම් පූර්ව නිශ්චිත බලපෑමක් මත සිදුවීමට නියමිත දේ මිස නිදහස් තෝරාගැනීම් නොවෙන බවත් කියන දෙය. මෙතනදි ගැටලු රාශියක් මතු වෙනව. මේ අනුව කලිනුත් සඳහන් කළා වගේ, සමාජ ව්‍යවහාරයෙදි සහ නීතිය ඉදිරිපිටදි කෙනෙක් වරදකරුවෙක් බවට පත්වෙන්නෙ නෑ. ඒ යම් කෙනෙක් නීතියට අනුව වරදක් කරනවනම් ඒ දෙය සිදුවෙලා තියෙන්නෙ ඒ පුද්ගලයාට ලැබුන සමාජ බලපෑමෙන් නැත්නම් ජානමය සැකැස්මෙන්. නැත්නම් යම් හේතුවක ඵලයක් විදිහට ඔහු ඒ තත්ත්වට පත්වෙන්නෙ. ඒ නිසා කිසිම පුද්ගලයෙකුට කිසිම දෙයක් ගැන වගකීමක් බාර දෙන්න බැහැ. නිදහස් කැමැත්ත (free will) ගැන තර්කය ගොඩනැගෙන්නෙ මේ නියතිවාදයට ප්‍රතිවිරුද්ධව. මිනිසුන් විසින් තෝරාගැනීම් කරන්නෙ නිදහස් කැමැත්ත මත පදනම්ව නිසා මිනිසුන්ට තමන් කරන ක්‍රියාවන්ගේ වගකීම බාර ගැනීමට සිදුවෙන බවයි නිදහස් කැමැත්ත පිලිබඳ තර්කයෙන් කියවෙන්නෙ.
අපි ගෙවාදමන්නෙ සැලසුම්ගත ඉරණමක් ද නැත්නම් සියල්ල අපිවිසින් ගන්න තීන්දු තීරණ මත වෙනස් මගකට හරවා ගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණාද කියනදෙය නිවැරදිව දැනගන්න හැබෑ ජීවිතය ඇතුලෙ නම් ලේසි නැහැ. ඒ අපි යමක් කලා නම් එය නැවත වෙනස් කල නොහැකි නිසා. කාලය ආපස්සට අරන් ක්‍රියාව වෙනස් කරන්න අපිට හැකියාවක් නෑ. නමුත් සිනමාව වගේ කලා මාධ්‍යකට හැකියාව තියනව මේ ඇත්ත ජීවිත යථාර්ථයේ සීමා මායිම් ඉක්මවල පැවැත්ම දිහා වෙනස් දෘෂ්ටිකෝණයකින් දකින්න. ජර්මානු චිත්‍රපටයක් වුණු Run lola run (1998) ජීවිතේ මුහුණදෙන සිදුවීම්වලට අපි දක්වන ප්‍රතිචාර වගේම ගන්නා තීන්දු තීරණ අපේ ජීවිත රටාව හැඩගන්වන ආකාරය ඉතාම නිර්මාණාත්මකව පෙන්වාදෙන සුවිශේෂ සිනමා කෘතියක්.
Run lola run චිත්‍රපටයට පදනම් වෙන්නෙ එකම සිදුවීමයි. Lola නම් තරුණිය ගේ පෙම්වතාට ඩොයිෂ්මාර්ක් ලක්ෂයක මුදලක් අවශ්‍ය වෙනව. නමුත් විනාඩි විස්සක් ඇතුළත ඔහු ඒ මුදල සොයා නොගත්තොත් ජීවිතය පවා අහිමි වන අවදානමකයි ඔහු ඉන්නෙ. ලෝලාට දුරකතනෙන් අමතන ඔහු තමන්ට වුණු අකරතැබ්බය ගැන කියල ඇගෙන් උදව් ඉල්ලනව. විනාඩි විස්සක් ඇතුළත ඇය මාර්ක් ලක්ෂයක මුදලක් සොයාගෙන ඔහුට බාරදිය යුතුයි. ඇයට අපතේ හරින්න එක තප්පරයක් වත් ඉතිරි වී නෑ. ලෝලාගෙ දිවීමේ ආරම්භ වෙන්නෙ එතනින්.
ලෝලාගෙ දිවීම ලේසි පහසු දිවීමක් නොවෙන බව ඔබට දැන් වැටහෙනව ඇති. දෙවරක් නොසිතාම ඇය කලයුතු දේ තීරණය කල යුතුයි. චිත්‍රපටයෙදි විනාඩි විස්සක කෙළවර ඇගේ දිවීම යම් තැනක අවසාන වෙනව. නමුත් චිත්‍රපටයෙ විශේෂත්වය මතු වෙන්නෙ එතැනින්. යථාර්ථ නීති අභිබවල ඇය නැවත ගමන් කරනව සිදුවීමේ ආරම්භක ස්ථානයට. පෙම්වතාගෙ ඇමතුම ලැබෙන තැනට. නැවතත් ඇය දිවීම මුල පටන් ආරම්භ කරනව. නමුත් මෙතන යම් වෙනසක් තිබෙනව. අතරමග ඇය ගන්න තීරණවල, මුණගැහෙන අය වෙත ඇය දක්වන ප්‍රතිචාර මෙවර වෙනස් වෙනව. මේ වෙනස නිසා දෙවන කාල රේඛාවෙදි ඇගෙ දිවීම අවසාන වෙන්නෙ පළමුවැන්නට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් තැනක. තුන් වෙනි වතාවටත් කාල රේඛාවේ මුලටම ගමන් කරන ලෝලා නැවතත් විනාඩි විස්සේ දිවීම ආරම්භ කරනව. තුන් වෙනි වතාවෙ ලෝලාගෙ ප්‍රතිචාර මුල් දෙවාරයටත් වඩා වෙනස්. ඒ නිසා තුන් වෙනි වතාවෙදි ඇය දිවීම නිමා කරන්නෙ මුල් අවස්තා දෙකටත් වඩා වෙනස් තැනක. සාරාංශයක් විදිහට Run lola run චිත්‍රපටයෙ කතාව එන්නෙ ඔය ආකාරයකට.
Run lola run එක මොහොතකටවත් දෑස් ඉවතට ගන්න නොහිතෙන ආකාරයෙ චිත්‍රපටයක්. වේගවත් බව, ඊටම ගැලපෙන සංගීතය, යථාර්ථයත් ෆැන්ටසිකත්වටත් අතර දෝලනය වෙන රූප පෙළ ගැස්ම, අවසාන මොහොත වෙන තුරු ප්‍රේක්ෂකයන් රඳවා තබාගන්නා කුතුහලය මේ අනුපානයන් සියල්ලම run lola run ඉතාම ආකර්ෂණීය සිනමා අත්දැකීමක් බවට පත්කරනව
ලෝලාගේ දිවීමේ ගමන අවසානෙ ඇය ලබන අත්දැකීම් සහ ඇය ලබන අවසන් ප්‍රතිඵලය යම් වෙනස් කල නොහැකි සාධක වගේම ඇගේම තෝරාගැනීම මත වෙනස් වෙන සාධක මත රඳාපවතින බව නිරීක්ෂණය කලහැකියි. මෙතනදි ඇය කරන තෝරාගැනීම් ඇත්තටම ඇගේ නිදහස් කැමැත්ත මත සිදුකරන ඒවාද නැත්නම් ඇය යම් බලපෑමකට යටත්ව කරන ඒවා ද කියන ගැටලුව අර ඓතිහාසික දාර්ශනික ප්‍රශ්නයම නැවත මතුකිරීමක් වෙනව. කලින් සඳහන් කලා වගේ ලෝලාගේ ජානමය ගති ලක්ෂන, ඇය ලබා තිබෙන සමාජ බලපෑම් ඇගේ තෝරාගැනීම මෙහෙයවනු ලබනව නම් මේ තෝරා ගැනීම් ඇය විසින්ම කරන ඒව බව කියන්න හැකියාවක් නැහැ. නියතවාදි සහ නිදහස් කැමැත්ත ගැන මතවාද දෙකම එක්තැනකට ගන්න Compatiblism නැත්නම් අනුකූලතාවාදී තර්කනයට අනුව මෙය හඳුන්වන්නෙ නියත බලපෑමක් යටතෙ සිදුවෙන තෝරාගැනීමක් විදිහට. උදාහරණයක් ගත්තොත් ඉතාම හදිස්සියෙ කලබලේ ලෝලා දුවන අතරෙ කෙනෙක් ඇගෙ ඇඟේ හැප්පෙනව. මෙවැනි තැනකදි ආවේගශීලී ප්‍රතිචාර දැක්වන්න ඇය ජානමය සහ පරිසර බලපෑමෙන් සකස්වී තිබෙනව කියල හිතන්න. එතකොට ඇයට ආවේගශීලී නොවීම තෝරගන්න බැහැ. එය නියතයක්. නමුත් ගමන නවත්වා අදාල පුද්ගලයා සමග කලහ කර ගැනීම හෝ ආවේග යටපත් කරගෙන නැවත දිවීම මේ තර්කනයට අනුව ඇයට තෝරාගත හැකි සීමාවකයි පවතින්නෙ. අනුකූලතා වාදයේ සාරය යම් නියත බලපෑමකට යටත්ව නිදහස් කැමැත්ත පවතින බව. ආතර් ෂෝපෙන්හවර් නම් දාර්ශනිකයා තමන්ගේ සුප්‍රසිද්ධ ප්‍රකාශයෙන්, එනම් "මිනිසෙකුට තමන් අභිමත දේ කල හැකි නමුත් ඔහුට තම අභිමත වෙනස් කරගත නොහැකියි" යන්නෙන් අදහස් වෙන්නෙ මේ කාරණය. විද්‍යාවන්ගෙ දියුණුවත් එක්ක, දෙපාර්ශවයෙන්ම ඉදිරිපත් වෙන පිළිගතහැකි වගේම නිෂේධනය කල හැකි කරුණු ඔස්සේ නියතිවාදය සහ නිදහස් කැමැත්ත අතර සංවාදය තවමත් ඉදිරියට ගලා යනව.
චිත්‍රපටය දිහාවට හැරුණොත් මේක අධ්‍යක්ෂණය කරන්නෙ Perfume, Cloud atlas වගේ ජනප්‍රියත්වයට පත්වුණු චිත්‍රපට ගණනාවක් නිර්මාණය කල Tom Tykwer නම් සිනමාකරුව. දවසක් තද රතු හිසකෙස් සහිත යුවතියක් මහමග වේගයෙන් දුවගෙන යන දර්ශනයක් දැකීම මේ චිත්‍රපටය නිර්මාණය කරන්න ඔහුට වස්තු බීජය සැපයූ බවයි කියවෙන්නෙ. ඔබ Rock සංගීතය ප්‍රිය කරන්නෙක් නම් Bon Jovi ගේ Its my life ගීතය සහ එහි රූපරචනාව හොඳින් මතක ඇති. තරුණයෙක් නිවසේ සිට බාධක මැදින් Bon Jovi ප්‍රසංගයකට දිවයන ආකාරයයි එහි දැක්වෙන්නෙ. ඒ ලෝක ප්‍රසිද්ධ ගීත රූපරචනාවට පදනම් වෙන්නෙ Run lola run චිත්‍රපටය බව ඔබ නොදැනසිටි කාරණයක් වෙන්න ඇති. කෙසේ වෙතත් අඩු වියදමකින් සහ නැවුම් සංකල්පවලින් නිර්මාණය වෙන මෙවැනි චිත්‍රපට පර්‍යේෂණාත්මක සිනමා නිර්මාණ විදිහට හඳුන්වනව. සිනමාව ගැන වැඩි දුර හදාරන කෙනෙකුට නැත්නම් සිනමාව කියන්නෙ මෙන්න මෙ වැනි කලා මාධ්‍යක් යනුවෙන් ඕනැම කෙනෙකුට හඳුන්වාදිය හැකි ආකාරයෙ චිත්‍රපටයක් Run lola run
දාර්ශනික සම්ප්‍රදායෙ එන අනිවාර්යතාව සහ අහඹු බව ගැන තර්කනය වගේම අනෙක් අතින් අපි ජීවිතේ ගන්න සමහර තීන්දු තීරණ වල ආචාරධාර්මික බව එනම් සමාජයටත් අපිටත් ඒවා කොයිතරම් යහපත් බලපෑමක් කරනවාද යන වග ඒ තීරණ හේතු කරගෙන ලැබෙන ප්‍රතිවිපාකවලට බලපාන ආකාරයත් මේ චිත්‍රපටයෙන් මතුකරගත හැකියි. ආචාරධාර්මිකත්වය වෙනම කතා කල යුතු විෂයක්. නමුත් සරලවම, අපිට යම් අදහසක් තියනව හොඳ හෝ නරක ගැන. සංස්කෘතිකමය වශයෙන් ලෝකයෙ හැම ජනසමාජයකම පිලිගන්න වටිනකම් ගැන අදහස් යම් පොදු තැනකට ගන්න පුලුවන්. එනම් තමන්ටත් සමාජයටත් හානියක් නොවෙන ජීවිත පැවැත්මක් යහපත් බව ඕනෑම සමාජයක පිලිගනියි කියන් කරුණ අපිට උපකල්පනය කරන්න පුලුවන්. මේ ආචාර ධර්ම බිඳවැටෙන තැන ඇතිවෙන ගැටුම්කාරී තත්ත්වන් පැවැත්මට ඇති කරන ඍණාත්මක බලපෑම සහ මේ වටිනාකම් සුරැකුණු තැන පැවැත්මට කොයි ආකාරයෙ යහපත් බලපෑමක් ඇතිවෙනවාද කියන දෙය මේ චිත්‍රපටයෙන් පෙන්වා දෙනව.
ජීවිතය නම් මේ අසීමිත පැටලුම් ගොඩ මේ චිත්‍රපටයෙදි විනාඩි විස්සකට සාරාංශ කරල කැමරාවට අල්ලගෙන තිරය මත අපේ දැස් ඉදිරිපිට මවා පෙන්වනව . දිවීම තේරුම් ගන්න නම් දිවීම මොහොතක් නවතින්න වෙනව. එතකොට දිවීම ඇතුලෙ මගහැරෙන දේවල් නැවත හොඳින් පේන්න පටන් ගන්නව. හැබැයි සියල්ලටම කලින් දිවීම මොහොතක් නතර කරන්න වෙනව. "සිනමාව" කියන්නෙ ඇත්තට එවැනි දේකට තමා.
