Wednesday, March 18, 2020

උයන සහ මුරකරු

බලා හිඳිනෙමි බොහෝ වේලා
මුර කුටියේ සිට
ඇවිද යමි නිතර උයනේ
පටු මාවත් ඔස්සේ
හාත්පස යොමා විමසිලි ඇස..

නිල්වන් තුරු මඬුලු අතරේ
ළං ළං ව උනුනට
සියුම් සරයෙන් රහස් මුමුණන
පෙම්වතුන් පෙම්වතියන් ය තැන තැන
බසක් නොදොඩා උන් වෙත 
ඇවිද යමි ඈතින්..

කෙළිදෙලෙනි පොඩි උන්
සාද කතා ය හැම තැන
පිපෙයි මල් නොයෙක් විසිතුරු
හැලී යයි හමනා සුළඟේ
නොදකිති බොහෝ අය..

පැමිණෙයි අයෙක් සමහර
කඩදාසි පැන්සල් ගෙන
බලා හිඳ බොහෝ වේලා
සටහන් අඳිති මල්වල..

මහතෙකු පැමිණේ මෙහි
නවතම මොටෝරථයකින්
මසකට වරක් දෙවරක්
කලු විසල් කණ්නාඩි යුගලක් පැළඳ
එක් එක් යුවතියන් ඒ ඒ වර..

සැඳෑ වූ කල නුවර ට
පිටව යති ඔවුන් සියලු දෙන..
වසාදමමි ගේට්ටුව
හිස්ව ගිය විට උයනෙහි
ඉබි යතුරු යොදමි අගුළු දැඩි කර..

ඉන්පසු මම 
පටන් ගනිමි කතාව
ඇතුළත මල් සමඟ..



Tuesday, March 17, 2020

කන්ද උඩ ගින්දර

දස්කොන් ගැන නොඅහපු කෙනෙක් අපේ සමාජෙ නැති තරම් වුණත් මේ දස්කොන් ගැන තොරතුරු සඳහන් වෙන මූලාශ්‍ර හොයා බැලුවම හමුවෙන කාරණා බොහෝවිට පරස්පරයි, ව්‍යාකූලයි. තහවුරු කරගත හැකි සාධක අවමයි. රොබට් නොක්ස් ගේ වාර්තා, ඉතිහාසය සම්බන්ධව වැඩිදුර හදාරන විද්වතුන්ගේ අදහස් මේ හැම දෙයක්ම සලකා බැලුවම අවසානෙ අරගන්න පුලුවන් මෙවැනි අදහසක්. 

උඩරට රාජධානියේ දෙවනි රාජසිංහ රජ සමයේ දි De La Haye නම් අද්මිරාල් වරයා යටතේ, ප්‍රංශ නාවිකයින් පිරිසක් ත්‍රිකුණාමලයට ගොඩ බහිනව. ඔවුන් අතරෙන් කීපදෙනෙක් දූතයන් විදිහට රාජසිංහ රජු මුණගැහෙන්න උඩරට බලා පැමිණෙනව. රජු ඔවුන්ව මහනුවර රඳවා තබා ගන්නව. ප්‍රංශ දූත පිරිසේ නායකත්වය දැරුව ලැනරෝල් (La Nerolle) නැමැත්තෙකුගෙන් අදටත් ලංකාවේ වාසය කරන ලැනරෝල් වාසගම ඇති පරම්පරාව පැවත එන බව තමා ඉතිහාස වාර්තාවල සඳහන් වෙන්නෙ. මේ ප්‍රංශ නාවිකයන් අතරෙ උන්නා ප්‍රංශයෙ ගැස්කන් පළාතෙන් ආ පියරේ නම් පුද්ගලයෙක් (Pierre Gascon) ඔහුගෙ නම. මේ ගැස්කන් පසුව උඩරට වාසය කළ පෘතුගීසි කාන්තාවක් සමග විවාහ වෙනව. ලන්දේසි බලපෑම් නිසා මේ වෙනකොට ලංකාවෙ වාසය කල පෘතුගීසි ජනතාව ආරක්ෂාව පතා උඩරට රජු වෙත පැමිණ තිබුණා. රජු ඔවුන්ට උඩරට වාසස්ථාන පිහිටුවා ගන්න අවසර දුන්නා. ඔවුන්ගෙන් සමහරු රජ වාසලේ සේවට බඳවාගත් බව කියවෙනව. පියරේ ගැස්කන් විවාහ වෙන්නෙ මේ කාන්තාවක් සමග. කාලයාගෙ ඇවෑමෙන් ඔවුන්ට පුතෙකු ලැබෙනව. ඔවුන් දෙදෙනා පුත්‍රයාට පේද්‍රෝ ගැස්කන් (Pedro Gascon) නාමය තබනව. 

පේද්‍රෝ ගැස්කන් දරුවා, ජෝශප් වාස්, ජාකොමේ ගොන්සාල්වෙස් නම් කතෝලික පියවරුන් යටතේ පෘතුගීසි භාෂාවත්, කිත්සිරිමෙවන් රාජසුන්දර සාමණේරයන් යටතේ සිංහල භාෂාවත් ඉගෙනගන්නව. භික්ෂූන් වහන්සේලා ආශ්‍රයෙන් කාව්‍යකරණය ඉගෙනගන්න ගැස්කන් ඉක්මණින්ම මිහිරට කවි පබැඳිය හැකි දක්ෂ කවියෙක් බවට පත්වෙනව. පියා රජ වාසලේ සේවය කල නිසා කුඩා කල පටත් පේද්‍රෝ ගැස්කන්ට රජ වාසල හුරු පුරුදු තැනක් වුණා. ඔහු වාසලේ ආදරය දිනාගත් පුද්ගලයෙක් බවට පත්වුණා. ගැස්කන් නම සිංහල උච්චාරණය අනුව වෙනස් වී දස්කොන් බවට පත්වුණා. පසුව ගැස්කන් දස්කොන් නමින්ම හැඳින්වෙන්න පටන් ගත්ත.

මේ කාලයෙදි උඩරට රජකම් කලේ දෙවන විමලධර්මසූරිය රජ. විමලධර්මසූරිය අග බිසවුන් හෙවත් රන්දෝලිය ගේ පුත්‍රයා වුණ කුණ්ඩසාලෙ කුමාරයා සහ දස්කොන් හොඳම මිත්‍රයන් බවට පත්වුණා. දෙවනි විමලධර්මසූරිය රජ ගේ අභාවයත් එක්ක වයස දාහතක් තරම් තරුණ වියේ දී ම කුණ්ඩසාලෙ කුමාරය වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ නමින් කන්ද උඩරට රජ වෙනව. නරේන්ද්‍රසිංහ රජ කවි, ගීත නාටක, ක්‍රීඩාව ප්‍රිය කළ විනෝදකාමී පුද්ගලයෙක් වුණ නිසා උඩරට ජනතාව රජුව හැඳින්වූයෙ "සෙල්ලම් නිරිඳු" නමින්. දස්කොන් හොඳ කවියෙක් වුණ නිසා මේ දෙන්නා අතරෙ සමීප මිත්‍රත්වයක් ඇතිවෙන්න ඇති. නමුත් නරේන්ද්‍රසිංහ ගෙන් රජකම පැහැර ගන්න කුමන්ත්‍රණය කරමින් සිටි පුද්ගලයෙක් හිටියා. ඒ තමා දෙවනි විමලධර්මසූරිය රජ ගේ උප ප්‍රධාන බිසව හෙවත් යකඩදෝලිය ගේ පුත්‍රයා වුණ පට්ටිය බණ්ඩාර. කුණ්ඩසාලෙ කුමාරයා රන්දෝලි බිසව ගේ පුත්‍රයා වුණ නිසා රජ කම ඔහුට හිමිවීම පෙර සිරිත අනුව සිදුවුණු දෙයක්. නමුත් උඩරට නිලමේ වරුන් කිහිප දෙනෙක් කුණ්ඩසාලෙ රජවීම ගැන නොමනාපයෙන් පසුවුණා. ඒ ඔහුගෙ පියා සිංහලයෙක් නමුත් මව හෙවත් රන්දෝලි බිසව ඉන්දියාවෙ මධුරාපුරයෙන් පැමිණුන වඩුග කුමාරිකාවක් වීම. මේ සිරිත ආරම්භ කළේ දෙවනි රාජසිංහ රජු. සිංහල නිලමේ වරුන්ගේ බලලෝභී කුහකත්වය නිසා ඔවුන් ගැන කළකිරුණ දෙවනි රාජසිංහ රජ, සිංහල කුල පරම්පරාවකින් වෙනුවට ඉන්දියාවෙන් කුමාරිකාවක් ගෙන්වාගන්නව. දෙවනි විමලධර්මසූරිය නමින් රජවෙන්නෙ රජුට දාව මේ බිසවට උපන් පුත්‍රයා. දෙවනි විමලධර්මසූරියත් රාජසිංහ අනුව යමින් මධුරාවෙන් කුමාරිකාවක් ගෙන්වාගන්නව. ඔවුන්ගේ පුත්‍රයා තමයි කුණ්ඩසාලෙ කුමාරයා. කුණ්ඩසාලෙත් වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ නමින් රජවුණායින් පසුව රන්දෝලිය වෙන්නෙ මධුරාවෙන් පැමිණි නායක්කාර් වංශික කුමාරිකාවක්. ඈ තමයි ප්‍රමිලා.

වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ උභයකුල පාර්ශව පාරිශුද්ධ සිංහලයෙක් නොවුණ නිසා ඔහුගෙ අර්ධ සොහොයුරා පට්ටිය බණ්ඩාර සිංහල ජාතිකවාදි නිලමේ වරුන් එක්ක එකතුවෙලා රජකම පැහැරගන්න කැරැල්ලක් දියත්කරනව. මෙවැනි කැරැල්ලක් ගැන අනතුරු ඇඟවී තිබීමත්, රජු වෙනුවෙන් සටන් වැදුණ දස්කොන් ගේ සටන්කාමීත්වයත් නිසා කැරැල්ල අසාර්ථක වෙනව. රජු කැරළිකරුවන්ට මරණ දණ්ඩනය නියම කරන අතරේ තමන්ට පක්ෂපාතී නිලධාරීන්ට තනතුරු තානාතර වරදාන ලබා දෙනව. තමන්ගේ සමීපතමයා වුණ දස්කොන්ට අධිකාරම් තනතුරක් පිරිනමනව. එතන පටන් දස්කොන්, දස්කොන් අධිකාරම බවට පත්වෙනව.

අධිකාරම් තනතුරට ඇසගසාගෙන හිටි නිලමේ වරුන් කෝප ගන්වන්න මේ සිදුවීම ඉවහල් වෙනව. ඉන්පසුව දස්කොන් මාර්ගයෙන් මහනුවර විදේශිකයින් රජුට හිතවත් වීම, ජාකොමේ ගොන්සාල්වෙස්, ජුසේවාස් වැනි පියතුමන්ලාට රිසිසේ කතෝලික දහම ඇදහීමට, ප්‍රචාරය කිරීමට නිදහස ලැබීම වැනි සිදුවීම් උඩරට ප්‍රබලයන්ගේ "දස්කොන් විරෝධය" අවුලුවන්නට හේතුවී තිබෙනව. මේ නිසා දස්කොන් විනාශ කරන්න මඟක් ඔවුන් සොයමින් හිටිය. රන්දෝලි බිසව ප්‍රමිලා සහ දස්කොන් අධිකාරම අතරෙ සමීප සම්බන්ධතාවක් ඇති බව කුමන්ත්‍රණකරුවන් දැනගන්නෙ ඔය අතරෙ. දස්කොන් විසින් ප්‍රමිලාට ලියුවා යි කියන කවිත් රජුට අසුවීමට මේ කුමන්ත්‍රණ කරුවන් ම ලියූ ඒවා බවත් මතයක් තිබෙනව. කොහොම වුණත් ඔවුන්ගේ මේ සම්න්ධතාව ගැන රජු දැනගන්නව. සමහරවිට ඒ කුමන්ත්‍රණකරුවන් ගේ උපායකින් වෙන්නත් ඇති. දස්කොන් ගැන දැඩිව කළකිරුණ රජ ඔහුව සිරගත කරනව. 

හිරගෙදර දී දස්කොන්, රජුගෙන් සමාව ඉල්ලා "නෝක්කාඩු මාලය" නම් කවි පෙළක් රචනා කරනව. නමුත් දස්කොන් ගැන විමසිල්ලෙන් හිටි සතුරන් ඒ කවි පෙළ රජු අතට පත්විම වළක්වනව. අවසානෙ 1721 අවුරුද්දෙ පමණ දස්කොන් ගෙ හිසගසා දමන්න රජු නියම කරනව. කොහොම වුණත් දස්කොන් මරාදැමීමේ කුමන්ත්‍රණය පහුකාලීනව සොයාගත් බවත් ඊට සම්බන්ධ වුණ ලෙව්කෙ නිලමෙ තුමා වැනි කිපදෙනෙකු රාජ දණ්ඩනයට යටත් වීමට සිදුවුණ බවත් සමහර මූලාශ්‍ර වල සඳහන්.

ඉතිහාසය ගොඩනැගෙන්නෙ ඔප්පුකර පෙන්විය හැකි කරුණුමය සාධක වලින් වුණත් කලා කරුවෙක් තමන්ගෙ ලෝකය ගොඩනගන්නෙ පරිකල්පනයෙන්. නමුත් ඒ හුදු හිතලුවක් නොවෙන්නෙ ඔහු ඒ ගොඩනැංවීම සිදුකරන්නෙ සියලු මනුශ්‍යයන්ට පොදුවුණු මානව ගුණධර්මයන් මත පිහිටල නිසා. කලාකරුවෙක්ට හදවතත් බුද්ධියත් සම සමව මෙහෙයවා ගත හැකි ප්‍රඥාවක් අවශ්‍යවෙන්නේ ඒ හින්ද. ජැක්සන් ඇන්තනී මහත්මයගෙ "කන්ද උඩ ගින්දර" නවකතාව ගොඩනැගෙන්නෙ මේ ඉතිහාසය විසින් ඉතිරි කල හිස් ඉඩකඩ අතරෙන්. කන්ද උඩරට රාජ්‍යයේ ගම් නියම් ගම්, මංමාවත්, නිලධාරින් ගේ වගවාසගම් සහ රජ වාසල පරිපාලන ක්‍රමවේදයන් ගැන ජැක්සන් ඇන්තනී මහත්මය ඉතා හොඳ අධ්‍යයනයක් කර ඇති බව පෙනීයනව. මොකද මේ කතාවේ චරිතවල සිතුම් පැතුම් කතුවරයාගේ කල්පිතය තුළින් නිමැවුණත් ඊට පදනම් වෙන උඩරට රාජධානිය සහ එහි කටයුතු සිදුවුණ ආකාරය සැබෑවටම පැවතුන ආකාරයෙන් නිරූපණය කිරීමට අවශ්‍ය නිසා. ඒ හරහා කියවන්නාගේ විශ්වාසය දිනාගන්නවාත් එක්කම ඔහුගේ දැනුම් පරිමාවත් පුළුල් කිරීමට කතුවරයා සමත් වෙනව. කතාව ගොඩනැංවීම, දෙබස්, මේ හැමදෙයක්ම නාටකීය බවෙන් ඉතා ඉහළයි. මහනුවර සීත කඳුකරයේ මීදුම් බැඳුන තැනිතලා වනරොද අතරේ ඇවිද යන හැඟීමෙන් පාථකයාට කතාව රසවිඳිය හැකියි. 

කතාවට පදනම් වෙන්නෙ කුණ්ඩසාලෙ කුමාරයා රාජ්‍යත්වයට පත්වීම සහ ඒ ආසන්නව උඩරට සිදුවුණු දේශපාලන හැල හැප්පීම්. කුණ්ඩසාලෙ කුමාරයා හෙවත් වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ ලංකා ඉතිහාසයෙ වැදගත් රජෙක් වෙන්නෙ ඔහු ලක්දිව අවසන් සිංහල රජු නිසා. පුතෙක් නොසිටි හේතුවෙන් ඔහුගෙන් පස්සෙ රජකමට පත්වෙන්නෙ ප්‍රමිලා අග බිසවගේ සහෝදරයා හෙවත් රජුගේ මස්සිනා. නායක්කර් වංශිකයින්ට ලක්දිව රජකම ලැබෙන්නෙ එහෙම. "කන්ද උඩ ගින්දර" මේ දේශපාලන නාටකය ඒ ඒ චරිත වල සිතුවිලි තුලට එබී බලමින් ගෙනහැර දක්වනවා. මං දන්න තරමින් මේ කතුවරයාගෙ පළමු නවකතාව. "කන්ද උඩ ගින්දර" වුණත් ඉතාම සුන්දර ව, රසබර ව, කුතුහලය ඇති කරමින් සහ ඓතිහාසික තොරතුරු විස්තරාත්මකව වර්ණනාකරමින් ලියවුණු සාර්ථක නවකතාවක් විදිහට මෙය හඳුන්වාදිය හැකියි.





Tuesday, March 10, 2020

වළාකුළින් වැසුණ තරුව - Mege Daka Thara

වංග දේශය නැත්නම් බෙංගාලය ඉන්දියාවේ බොහොම සුවිශේෂ කලාපයක්. ලෝකයේ විශාලම කඩොලාන පරිසර පද්ධතිය වුණ "සුන්දර්බාන්" පිහිටා තිබෙන්නෙ මේ කලාපයෙ. ඉන්දියානු සාහිත්‍යයේ ඉහළින්ම කියැවෙන රබීන්ද්‍රනාත් තාගෝර්, විභූතිභූෂන්, සරච්චන්ද්‍ර වැනි අයත්, ඉන්දියානු සම්භාව්‍ය සිනමාව ලෝක තළයට ඔසවා තැබුව සත්‍යජිත් රායි, රිත්වික් ඝටක් වැනි සිනමා අධ්‍යක්ෂවරුනුත් මේ කලාපයෙන් බිහිවුණු අය. ශ්‍රීලාංකික පාථකයන්ට වංග සාහිත්‍ය හඳුන්වා දෙන්නෙ චින්තා ලක්ෂ්මි සිංහ ආරච්චි මහත්මිය. ඇය ස්වෝත්සාහයෙන්ම වංග භාෂාව ඉගෙන ගෙන ඒ කෘතීන් වංග බසින් සිංහලට පරිවර්තනය කල නිසා සිංහල භාෂාවෙන් කියවන පාථකයන්ට මේ සාහිත්‍ය ඇසුරු කරන්න අවස්තාව ලැබී තිබෙනව. ඒ ගැන සිංහලෙන් කියවන පාථකයින් ඇයට ස්තූතිවන්ත විය යුතු යි.

බෙංගාලය, යටත් විජිත යුගයේ පටන්ම නොයෙක් දේශපාලන පෙරළි වලට මුහුණ දුන් සහ ආර්ථිකමය වශයෙන් සෑහෙන පීඩාවිඳි කලාපයක්. පරිපාලන පහසුව වෙනුවෙන් බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන් බෙංගාලය කොටස් දෙකකට වෙන් කරනව. 1947 ඉන්දියාවට නිදහස ලැබීමත් එක්ක බ්‍රිතාන්‍යයන් ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය විදිහට ඉන්දියාව කොටස් දෙකකට වෙන්කරන අතරේ මුස්ලිම් බහුතරය ජීවත් වුණ නැගෙනහිර බෙංගාලය පකිස්තානයට අයිති වෙද්දී "කල්කටා" ව අගනුවර කරගත්ත බටහිර බෙංගාලය අයිති වෙන්නෙ ඉන්දියාවට. පකිස්ථානයේ රාජ්‍ය භාෂාව විදිහට "උර්දු" භාෂාව සම්මත වෙද්දි පකිස්ථානයට අයිති නැගෙනහිර බෙංගාලයෙන් මීට විරුද්ධව "බෙංගාලි භාෂා පෙරමුණ" පිහිටුවා ගන්නව. බහුතරට බෙංගාල බස භාවිත කර නැගෙනහිර බෙංගාලයෙ බෙංගාල බසම රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත්කර ගැනීමයි ඔවුන්ගෙ අරමුණ. 1955 අවුරුද්දෙ පකිස්ථාන අණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් නැගෙනහිර බෙංගාලය නැගෙනහිර පකිස්තානය නමින් හැඳින්වෙන්න පටන් ගන්නව. බෙංගාලය පකිස්තාන ආධිපත්‍යයෙන් වෙන්ව ස්වාධීන රාජ්‍යක් බවට පත්කර ගැනීමේ සටන් ගණනාවකින් පස්සෙ 1971 දී නැගෙනහිර පකිස්තානය, බෙංගාල බස රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත්කර ගනිමින් "බංග්ලාදේශය" නමින් ස්වාධීන රාජ්‍යක් බවට පත්වෙනව.

1960 දී රිත්වික් ඝටක් ගේ Mege Daka Thara නැත්නම් The Cloud Capped Star (වළාකුළින් වැසුණ තරුව) සිනමාපටය නිර්මාණය වෙන්නෙ මේ දේශපාලන සහ ආර්ථිකමය හැලහැප්පිලි මැද්දෙ ඉන්දියාවට අයිති බටහිර බෙංගාලයට සංක්‍රමණය වෙන නැගෙනහිර බෙංගාලි පවුලක් වටා. 

නීතා උසස් අධ්‍යාපනය ලබන ශිෂ්‍යාවක්. සංගීතය හදාරන නීතාගේ එක් සහෝදරයෙක් ගේ අරමුණ ප්‍රසිද්ධ ගායකයෙක් බවට පත්වීම. නීතාගේ අනෙක් සහෝදරයා බොක්සිං ක්‍රීඩාව ප්‍රියකරන්නෙක්. ඔහුගෙ අරමුණ බොක්සිං ක්‍රීඩකයෙක් වීම. නීතාගේ බාල සහෝදරිය ජීවිතය ගැන බරක් පතලක් නැතිව සැහැල්ලුවෙන් කාලය ගෙවා දමන චරිතයක්. මේ පවුලේ පියා ගුරුවරයෙක්. අම්මා ගේදොර වැඩකටයුතු කරගෙන ඉන්න සාමාන්‍ය ගෘහණියක්. පවුලේ අනෙක් සහෝදර සහෝදරියන් ගැන හොයා බලන්නෙ ඒ අයගෙ අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් මුදල් වියදම් කරන්නේ, ඉගෙන ගන්න ගමන් ඉගැන්වීමෙන් අමතර මුදලක් උපයන නීතා. පියාව අනතුරකට ලක්වෙලා එක්තැන් වුණායින් පස්සෙ පවුලේ බර කරට ගන්නේත් නීතා. ඇය අධ්‍යාපනයත් මග නතරකරල පූර්ණ කාලීනව රැකියාවක් කරන්න යොමුවෙනව. පවුලේ අනෙක් අය ජීවිතේ තමන් දකින හීන මාවත් අතරේ ඉදිරියට යද්දි නීතා ඇගේ ජීවිතයෙ හොඳම අවධිය පවුලේ යහපත වෙනුවෙන් ගෙවා දමනව. 

රිත්වික් ඝටක් ගේ සිනමාව ඔහු ඉපදුන බෙංගාලයෙ ජන ජීවිතයේ දුක්ඛිත බව ඔවුන් විඳින ආර්ථිකමය පීඩාව නිරූපණය වෙනුවෙන් කැපවුණ එකක්. ඔහුගේ සමකාලීන සත්‍යජිත් රායි ලැබූ ප්‍රසිද්ධිය හමුවේ ඔහු ගේ යෝධ සෙවණැල්ලට වැසීගිය විශිෂ්ටයෙක් විදිහටයි රිත්වික් හැඳින්වෙන්නෙ. මොකද ඔහුගේ චිත්‍රපට වලට රායි ගේ තරමට අවධානයක් ලැබුණේ නෑ. නමුත් රිත්වික් ඔහුගේ මේ යථාර්ථවාදී සිනමා භාවිතාව ඔහුගේ අවසන් චිත්‍රපටය දක්වාම අතනොහැර පවත්වාගෙන ගියා.

නමුත් මේ රායි ඇතුළු සිනමාකරුවන් ඉන්දියාව ඇතුළේ විවේචනයට ලක්වෙන්නෙ ඔවුන් ඉන්දියානු ජන ජීවිතයේ දුක්ඛිත බව ලෝකයට පෙන්වමින් ජනප්‍රිය වෙන බව කියමින්. ඒත් ඉතිහාසයෙ මේ චෝදනාව ලැබුව මුල්ම කලාකරුවන් ඔවුන් නොවෙයි. රුසියාවේ ගොගොල්ටත් මේ "දුක විකුණාගෙන කන" චෝදනාව එල්ල වුණා. ගොගොල් ඒ කතාවට හරි අපූරු උත්තරයක් දෙනව.

"මූණ කැතයි කියල කණ්නාඩියට දොස් කියන්න එපා"

තමන් ජීවිත් වෙන සමාජයෙ ඇත්ත ස්වභාවය තමන්ගෙ කෘතියෙන් නැවත ගොඩනැගීම කලාකරුවෙක් ගේ වගකීම. ඉතින් ඒ සමාජෙ කැත නම් ඒ කැත අතහැරල ලස්සන විතරක් තමන්ගෙ කෘතියට අරගන්නෙ කොහොමද කලාකරුවෙක්? ඒ අතින් රිත්වික් ගේ Cloud Capped Star සිනමාපටය බෙංගාලයේ වගේම ලංකාවේ අපේ ජීවිත වලටත් කොයිතරම් අදාල ද..







 රිත්වික් ඝටක්


Friday, March 6, 2020

මුහුදු වෙරළක ඇය මම...

"ඔයා දන්නවද
අහස කියන්නෙ කිසිම දෙයක් නැති
හිස්ම හිස් තැනකට"

ඈ පැහැදිලි කරමින් උන්නා ය

"එතකොට වළාකුළු?
ඒවත් බොරු ද?"

මම ඇගෙන් ඇසීමි

"ඒව නිකං මායාවල්
පේන්න තියනව විතරයි
ඔයා දැකල තියනව ද
කවදාවත් කිසිම කෙනෙක් 
වළාකුළක් අතින් අල්ලන හැටි"

"එහෙනං ඔයා කියන විදිහට
ගඟක් කියන්නෙ නිකංම වතුර ගොඩකට?"

හරස් ප්‍රශ්නය නැවතත් මගෙනි..

"ඔව් ඒක ඇත්ත
කොහෙන් හරි පටන්ගෙන
පහත් බිම් හොය හොය
තැනිතලා දිගේ 
පහලට 
පහලට
ගලාගෙන යන වතුර ගොඩකට මිස
ගඟක් කියන්නෙ වෙන මොකක් ද?"

සුළඟක් හැමීය එවිට වේගෙන්
මූද අද්දර අපි උන්න
ලාබ අවන්හලේ
වහලයේ පොල් අතු සෙළවුණි
සර සර හඬින්....

මං දමාගෙන හිටිය
බාටා සෙරෙප්පුවේ
පෑගෙන පොල් ගහත්
හෙළවුණාදෝ මංදා
ඒ හුළඟට..

ඒත් ඇගේ 
අව් කණ්නාඩි යුගලේ
බැබළෙමින් තිබුණා
බැස යමින් හිටපු මළානික ඉර..

"ඔව් ගඟක් කියන්නෙ
නිකංම වතුර ගොඩකට
අන්න ඒ වගේ
කවියක් කියන්නෙත් වචන ගොඩකට
තේරුමක් නැති වචන ගොඩකට"

කටකොණින් හිනා වී
කියා දැම්මා ඒ වචන ටික ඇය..

අවන්හල අද්දර 
බිත්තියේ
අලුතෙන්ම ඇඳ තිබුණ
යෝධ දියකිඳුරිය
ඇහැක් අඩවන් කර
හිනාවුණා මට.








Thursday, March 5, 2020

Still Walking (2008)

සුප්‍රසිද්ධ ජපන් සිනමාකරු Hirokazu Koreeda ගේ Still Walking චිත්‍රපටයෙ හැම දර්ශනයකම තියෙන්නෙ මනා සංවිධානාත්මක බවක්. හැම දර්ශනයක්ම හරිම පිළිවෙලයි. වර්ණ භාවිතාව, අඳුර ආලෝකය මෙහෙයවා තිබීම, කැමරාකෝණ, සංගීතය... මේ හැම අතින්ම ඉතාම ඉහළයි. නමුත් විශේෂත්වය තමා එහෙම නිශ්චිත Focal Point එකක් මේ චිත්‍රපටයෙ මතු නොවීම. ඒ කියන්නෙ යම් කතාවක් පැය එකහමාරක පමණ කාලයක් තිස්සෙ ගලාගියත් කොහෙවත් කතාව කූටප්‍රාප්තියකට එන්නෙ නෑ. යම් සිදුවීම් මාලාවක් මේ කාලය පුරාම සිදුවෙනව. එපමණයි. නමුත් බොහොම කල්පනාවෙන් නිමවපු කැටයමක මතුපිට ඇඟිලි තුඩින් පිරිමදිනකොට අහුවෙන සියුම් රේඛාවන් වගේ ජීවිතය ගැන සියුම් නමුත් ගැඹුරු කියවීම් ගණනාවක් මේ චිත්‍රපටයෙන් අල්ලගන්න පුලුවන්.

පවුලක සිදුවෙන හමුවක් අතරෙ පැය 24 ක කාලයක වෙන සිදුවීම් තමා චිත්‍රපටය පුරාම තියෙන්නෙ. (අවසාන දර්ශනය ඉන් අවුරුදු ගණනාවකට පස්සෙ එක සිදුවීමක් ඇතුළත්) පවුලෙ වැඩිමල් සහෝදරයා මුහුදෙ ගිලෙමින් උන්න ළමයෙක් බේරාගන්න ගිහින් මරණයට පත්වෙලා. ඔහුව සිහිපත් කරන්න අවුරුද්දකට වතාවක් පවුලේ අය එකතු වෙනව. ඔවුන්ගෙ පියා වෛද්‍යවරයෙක්. ඔහුට උවමනා වුනේ වැඩිමල් පුත්‍රයා ත් තමන් ගිය පාරෙ යනව දකින්න. ඔහු නැතිවුණාට පස්සෙ පියාට ඉතුරු වෙන්නෙ දෙවනි පුත්‍රයා. ඒත් දෙවනි පුත්‍රයා තෝරාගන්නෙ වෛද්‍ය වෘත්තීය වෙනුවට වෙනත් යමක්. ඒ මදිවාට ඒ පුත්‍රයා විවාහ වෙන්නෙ දරුවෙක් ඉන්න වැන්දඹු කාන්තාවක් සමග. ඉතින් පවුලේ අය මුණගැහුණාම කියවෙන සාද කතා, විහිලු තහලු, ඇනුම්පද මැද්දෙ චිත්‍රපටය ගලා යන්නෙ. 

හැම කෙනෙකුටම රසවිඳින්න හැකි චිත්‍රපටයක් කියන්න අමාරුයි. කලාත්මක බවින් ඉහළ සහ යම් ඉවසීමකින් කියවාගත යුතු සිනමා කෘතියක් නරඹන්න කැමති අයට නම් මේක බොහොම අපූරු අත්දැකීමක් වේවි.











Wednesday, March 4, 2020

බිංගෙය

හඳ එළිය බිඳක්වත් නොඑන
දෝංකාරය දිදී අඳුරේ
පාලුවම යළි ඇහෙන
මේ හුදෙකලා බිංගෙය
කොහොම උහුලන් ඉන්නවද
ඉඳහිටක යන එන අයත්
හූ කියනකොට..



Tuesday, March 3, 2020

Ship of Thesus (2012)

ජෛන ආගමික ආධ්‍යාත්මික හරයන් පුරුදු පුහුණු කරන පූජකයින් පිරිසක් ඈතට විහිදුණු අබලන් මාවතක් දිගේ ඇවිද යනවා. කොයි අත බැලුවත් ක්ෂිතිජ ඉම දක්වාම පැතිරුණු අනත්ත තැනිතලා බිමක් පමණයි. තැනිතලාවේ පිහිටුවා ඇති හුළං පෙති නිතරම හුළඟට කරකැවෙමින් තිබෙනවා. ඒ සුළං පෙති වල යෝධ සෙවණැලි මතින් තනි සුදු ඇඳුමෙන් සැරසුණ පූජක පිරිස ඈතට ඈතට ඇවිද යන අතරේ පසුබිමෙන් ඇහෙන්නෙ හිත නිවන සියුම් සංගීතයක්. මේ නොනැවතී කරකැවෙන සුළං පෙති ජීවිතේ විශම චක්‍රය ද ? අනන්තය දක්වාම විහිදෙන වළ ගොඩැලි පිරුණු මාවත නොනිමි සංසාරය ද.?

ඇත්තටම අපි කවුද ? අපි පරමාදර්ශ විදිහට හිස මත තියාගෙන ඉන්න විශ්වාසයන් දෙදරා යන්න පටන්ගත්තට පස්සෙ අපිට ඉතිරි වෙන්නෙ මොකක්ද ? අපි සූදානම්ද ජීවිතේ විසින් අපිට මුණගස්වන අස්ථිරතාවන් ඒ හැටියට බාරගන්න ? නැත්නම් හිනාවෙන්න හේතු දහසක් තියෙද්දිත්, ලතැවි ලතැවි ඉන්නෙ ඇයි මිනිස්සු..? කෑගහල අඬල, වැළපිල, සටන් කරල නමුත් වෙනස් කරගන්න බැරි සමහර දේවල් අපිට ඇති. සමහර දේවල් හමුවේ අපි විසින් අපිව ම පීඩාවට පත්කර ගැනීම විතරක් නොවෙනස්ව පවතිනව ඇති. ඒත් මොහොතක් නතරවෙලා බැලුවොත්.. ජීවිතේ මහ පොතක් වගේ.. කියවා ගත හැකි දේවල් බොහොමයි.. අපි පුරුද්දට ඔහේ ගසාගෙන යනවා මිස මේකෙ සැබෑ ස්වරූපය කියවගන්න උත්සහ කරන්නෙ නෑ.. Ship of Thesus මේ කිසිම ගැටලුවකට උත්තර සපයනව වෙනුවට අපිට මේ පැවැත්මෙ අනියතතාවන් දිහා බලාඉන්න සලස්වනව. සවිස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් වෙන සිද්ධිවාචක ස්වරූපයකට වඩා, සංක්ෂිප්තව (Abstract), රූපරාමු සහ පුද්ගලයන් අතරෙ හුවමාරු වෙන දෙබස් ආධාරයෙන් මේ චිත්‍රපටය ලොකු කතාවක් කියනව. මේක සිනමා කවියක් වෙන්නෙ ඒ නිසා. කවියක් කියන්නෙ භාෂාවන් මතු කරගන්න පුලුවන් සංඥාර්ථ, ධ්වනිථාර්ථ, උත්ප්‍රාස මේ දේවල් අරගෙන ජීවිතය කියන විශාල පදාසයෙන් පොඩි අංශුමාත්‍රයක් අරගෙන පෙන්වීම. කවියකින් දෙයක් විස්තර කරන්නෙ නෑ. දෙයක් ඉඟිකරනව පමණයි. සිනමාවත් එවැනි ගැඹුරු කාව්‍යාත්මක ප්‍රකාශනයක් විදිහට භාවිත කලහැකි බවට හොඳ උදාහරණයක් Ship of Thesus. එකිනෙකාට අසම්බන්ධිත චරිත තුනක් මුල්කරගෙන වැඩි කලබලයකින් තොරව ගලා යන Ship of Thesus චිත්‍රපටය ඒ අතින් වඩා සමීප වෙන්නෙ රූපමය භාවනාවකට. චිත්‍රපටය ඇතුලෙ අපි දකින බොහොමයක් සිදුවීම් වලට ඇයි එහෙම වෙන්නෙ කියල අවස්තා සම්බන්ධයක් හදල දෙන්නෙ නෑ. ඒ වෙනුවට ඔවුන් අතරෙ සිදුවන මානුෂික ගණුදෙනු දිහා අපි බලාඉන්නව.

අවසාන වශයෙන් ප්ලේටෝ ගෙ ගල් ගුහාව පිළිබඳ උපමාකතාව ගැන යමක් සඳහන් කරන්නම්. මොකද ඒ අවබෝධය මේ චිත්‍රපටය නරඹන කෙනෙකුට වැදගත් වෙන නිසා. සමාජය කියන්නෙ ගල්ගුහාවක හිරවුණු මිනිස්සු සමූහයකට සමාන දෙයක් බව ප්ලේටෝ කියනව. මේ ගුහා ගත මිනිස්සු ආලෝකය ලබාගන්නෙ ගිනිමැලයක ආධාරයෙන්. ගිනිමැලයෙ ආලෝකයෙන් ගල් බිත්ති මත මැවෙන හෙවණැලි සැබෑ ම දේවල් බවට මේ ගුහාගත මිනිස්සු විශ්වාස කරනව. නමුත් මේක හුදු මායාවක් පමණක් බව අවබෝධ කරගන්න බොහෝම ටික දෙනෙක් විතරක් ගුහාවෙන් පිටත ලෝකයට පාර හොයාගන්න බව ප්ලේටෝ කියනව. ගුහාගතව ජීවත්වෙන්න කැමති මිනිස්සු එයින් පිටස්තර ලෝකයක් සොයා යන්න කැමති නෑ. ඔවුන්ට අවශ්‍ය තමන් දකින මේ මායාව සැබෑවක් බවට අදහගෙන ඒ මත්තෙම ජීවිතේ ගෙවා දමන්න. ඉතින් මේ ප්ලේටෝ ගේ ගුහාව කොහොමද චිත්‍රපටයට සම්බන්ධ වෙන්නෙ කියන කාරණය නොකියා ඒ කුතුහලය පමණක් ඉතිරි කරන්නම්. ඒ වගේම Ship of Thesus කියන්නෙ මොකක්ද කියල චිත්‍රපටය ආරම්භයෙදිම පැහැදිලි කරනව. ඒ මොකක්ද කියල වටහා ගන්නත් නරඹන කෙනෙක්ටම ඉඩ තිබ්බොත් හොඳයි කියල මං හිතනව.







Monday, March 2, 2020

Alan McFadeyn සහ පිළිහුඩුවා

Alan McFadeyn ස්කොට්ලන්ත ජාතික වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පියෙක්. 2009 අවුරුද්දෙ දි Alan ට හරි අපූරු ආසාවක් ඇතිවෙනව. ඒ මාලුවෙක් ඩැහැගන්න පිළිහුඩුවෙකුගෙ හැම අතින්ම පරිපූර්ණ ඡායාරූපයක් ගැනීම. ඉතින් දියට පහත්වන පිළිහුඩුවන් ගැන හොඳ අවදානෙන් ඉඳල පින්තුර කිහිපයක් අරගත්තත් ඒ එකක්වත් ඔහුට අවශ්‍ය ආකාරයට රූපගත වෙලා තිබුණෙ නෑ. නමුත් උත්සාහය අතනොහරින Alan තමන්ට අවශ්‍ය ආකාරයේ ඉරියව්වකින් පිළිහුඩුවෙක් කැමරාකාචයේ සටහන් වෙන තුරුම දිගින් දිගටම ඡායාරූප ගැනීමේ යෙදෙනව. අවසානයෙ, අවුරුදු හයකින් පස්සෙ ඔහු පරිපූර්ණ ඡායාරූපයක් අරගන්න සමත්වෙනව. නමුත් ඒ වෙනුවෙන් Alan,පැය 4200 ක්, ආසන්න වශයෙන් ඡායාරූප 720000 ක් වැයකර තිබෙනව. 

ඒ ගැන ඔහු Herald Scotland පුවත්පතට කියන්නෙ මෙහෙම

"මම අරගන්න යන ඡායාරූපය හරියටම කුරුල්ලා දිය මත පතිතවෙන අවස්ථාවෙ අරගත් එකක් වියයුතු වුණා. ඒ වගේම එහි එක දිය බිඳක් වත් නොසෙල්වී තිබිය යුතු වුණා. මම එක වාරයකට පින්තූර 600 ක් පමණ ගත්තා. නමුත් ඒ එකක් වත් මම බලාපොරොත්තු වුණ ආකාරයේ ඒව නොවෙයි. මේ එක පින්තුරය වෙනුවෙන් මං අරගත්ත සිය දහස් ගාණක් පින්තුර දිහා බලනකොට ඒ වෙනුවෙන් මම කොයිතරම් උත්සහයක් ගත්තද කියන කාරණය හොඳින්ම දැනෙනවා"

වන සතුන් නොයෙක් ආකාරයේ හිංසාවට ලක්කරමින්, කෘත්‍රිමව ඔවුන් තමන්ට අවශ්‍ය ආකාරයට මෙහෙයවමින් ඡායාරූප ගන්න වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් කියාගන්නා පුද්ගලයින් අතරෙ තමන්ට අවශ්‍ය අවස්ථාව ලැබෙන තුරු වසර 6 ක් ඉවසීමෙන් බලා සිටි Alan ගේ ක්‍රියාව පැසසිය යුතු එකක්. ඒ වගේම ඔහු මේ ඡායාරූය ගත් ආකාරය, තමන් කරනා කාර්‍යය උපරිම සාර්ථකත්වයකින් නිම කිරීමට ගන්නා වෙහෙස, අරමුණක් වෙනුවෙන් කැපවීම පෙන්වා දීමට හැකි උදාහරණයකට සමානයි.


Alan විසින් අවුරුදු හයක් වෙහෙසී අරගත්ත ඒ ඡායාරූපය.