සතුට සොයා යාම

ගොඩක් දෙනා හිතනවා තමන්ට උවමනා දේ  ලබාගැනීමෙන් ඒ අයට සතුටු වෙන්න පුළුවන් කියලා. ඒත් ස්ලොවේනියානු ජාතික දාර්ශනිකයෙක් වෙන Slavoj Žižek තර්ක කරන්නෙ, සමහර වෙලාවට අපිට ඇත්තටම ඕන වෙන්නෙ කුමක් හෝ දෙයක් උවමනාවෙන් සිටීමම පමණක් බව. කිසිම අවබෝධයක් නැතිව, උවමනායි කියල හිතන දේ හඹා යෑම සතුටින් පිරුණු ජීවිතයක් අත්පත් කර ගන්න ඒ තරම් හොඳ ක්‍රමයක්  නෙවෙන බවයි ඔහු කියන්නෙ.

සතුටින් ඉන්න අවශ්‍යද කියල අහල බැලුවොත් වැඩි දෙනෙක් ඔව් එහෙමයි කියා උත්තර දෙයි. ඒත් ටික දෙනෙක් විතරක්  තව ටිකක්  වැඩිදුර හිතන්න ඕන බව කියාවි. ඒත් ඇයි ඒ අය එහෙම කරන්න ඕන?

Slavoj Žižek ට අනුව සතුට කියන්නෙ අපිට මතුපිටින් පේන දේ නොවෙයි. අපි කැමති දේ, ඒහෙම නැත්නම් අපේ ආශාව ලුහුබැඳ යන එක සතුට ලබාගන්න තියන ඒ් තරම් හොඳ විදිහකුත් නොවෙයි..

සතුට කියන්නෙ අපිට අයිති කරගෙන අපේම කියලා වෙනසක් නැතිව දිගටම පවත්වගෙන යන්න පුළුවන් දෙයක් බවයි වැඩි දෙනෙක් හිතන්නෙ. ඔයා කොයිතරම් නම් ඔයාටම කියාගෙන තියෙනවද "මෙන්න මේ දේ ලබාගෙන මම සතුටු වෙනව" කියලා. නැත්නම් "හැම දේම හරියන්න මට අඩු තව බොහොම පොඩි දෙයයි" කියලා.

මේ අදහස මෙහෙමම ඔයාට නොහිතුණත්, මේක අමුතු දෙයක් නොවෙයි. නමුත් Žižekට අනුව අපිට ඇත්තටම උවමනාවෙන්නෙ අපි ආශා කරනව කියල අපි හිතන දෙය නොවෙයි.

තමන්ගේ අනෙක් දාර්ශනික මැදහත්වීම් අතර, Žižek සහාය දක්වන්නෙ ලැකානියානු මනෝවිශ්ලේෂණයට. ඒවගේම Žižek තමන්ගේ දෙවන ආචාර්ය උපාධිය ලබාගන්නෙ මනෝවිශ්ලේෂණය විෂයට. ඒ සම්බන්ධයෙන් Žižek ගේ උපකල්පන සහ "ආශාව" ගැන සංවාදයෙදි ඔහු පෙන්වාදෙන කරුණු කාරණා බොහොමයක් මතුවෙන්නේ මේ ලැකානියානු මනෝවිශ්ලේෂණය පදනම් කරගෙන. (ලැකානියානුවාදය හෝ ලැකානියානු මනෝවිශ්ලේෂණය යනු ප්‍රංශ ජාතික මනෝවිශ්ලේෂකයෙකුවන ජාක් ලැකාන්ගේ මූලිකත්වයෙන්, පශ්චාත් ව්‍යුහාත්මක එළඹුමක් හරහා, මනස, හැසිරීම සහ සංස්කෘතිය පැහැදිලිකරගැනීම සඳහා හදුන්වාදෙන ලද න්‍යායික පද්ධතියකි.)

ලැකාන් තවදුරටත් පැහැදිලි කරන Žižek තර්ක කරන්නෙ ආශාවට තමන් බලාපොරොත්තු වෙන දේ ලබා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවක් නැති බවයි. එයට අවශ්‍ය දිගින් දිගටම ආශා කරමින් පැවතීම පමණයි. අවශ්‍ය දේ ලබාගැනීමෙන් ආශාව කිසිදාක සන්තෘප්ත නොවෙන්නේ හරියට කොයිතරම් ආහාර ගත්තත් කුසගින්න නැතිවෙන්නෙ නෑ වගෙයි. සතුට ගැන අපේ අදහස් මේ ආශාව මත පදනම් කරගත්තොත් කිසිදාකවත් අපිට තෘප්තියක් ලබන්න බෑ.

සතුට යනු කිසිදාක අවසානයක් දැකිය නොහැකි ගමනක් බව බොහෝමයක් දාර්ශනික ගුරුකුල තර්ක කරනව. සතුට කියන්නෙ ආයාසයෙන් ලගාකරගත යුතු මානසික තත්ත්වයක් බවත්, එය ලබාගන්නටත් පවත්වාගෙන යන්නටත් නිතර උත්සාහ දැරිය යුතු බව සමහරු කරුණු ඉදිරිපත් කරනව.

Žižek ට අනුව, මේ අවශ්‍යතා සපුරාගනිමින් සතුට සොයාගෙන යාම කළ නොහැකි, වගේම සදාචාරාත්මක නොවෙන ක්‍රියාවක්.

සතුට ගැන බොහොම දෙනාට තියන, සැප සොයා යාමම ආත්මය කරගත්ත සුඛපරමවාදයට සමාන (hedonistic) ගතානුගතික අදහස් එතරම් ඵලදායි නොවෙන බව Žižek පෙන්වා දෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට, නිර්මාණශීලී කෙනෙකුට යම් වැඩකට උත්තේජනයක් ලැබුණාම, තමන් කරන කලාව වෙනුවෙන් ඕනෑම දුකක් විදින්න ඒ අය සූදානම්. වැඩ කරන අතර තමන්ගේ සුවපහසු බව ගැන ඒ අයට නොදැනෙන තරම්.

අපි සොයායන යම් අර්ථයක් හෝ වෙනත් ඕනෑම දෙයක් වෙනුවෙන් සැප පහසුව අතහැරීම කියන මේ අදහස බොහොම පරණ එකක්. "ජීවත් වීමට හේතුවක් ඇති නම් කෙනෙකුට ඕනෑම දෙයක් දරාගත හැකියි" යනුවෙන් නීචේ තර්ක කළා. ඔස්ට්‍රියානු මනෝචිකිත්සක වික්ටර් ෆ්‍රෑන්ක්ල්ගේ සංකේතීය චිකිත්සාව ප්‍රතිකාරයේ කේන්ද්‍රය වෙන්නෙත් අර්ථය සෙවීම ජීවිතයේ ප්‍රධාන ගාමක බලයයි කියන කාරණාව.

Žižek එක්තරා ආකාරයකට මේ අදහස් එක්ක එකඟ වෙනවා. ඔහු සුඛපරමවාදය බැහැර කරනවා. අපේ තෘප්තිය වෙනුවෙන්, ආශාවට වඩා, අර්ථය වැදගත් බලපෑමක් කරන බව ඔහු පිළිගන්නවා.

ඒත් පැරණි ඇරිස්ටෝටලියානු සුබසාධනවාදය, යහපත් ජීවිතයක් ගැන කිසිසේත් නොසලකා හැරිය නොහැකි බලපෑමක් කර තිබෙනවා. මෙතනදි සමහර අවස්ථාවල සතුට නමින් හැදින්වුණත් එයින් වඩාත්ම කියවෙන්නෙ සමෘද්ධිමත් බව සහ යහපත් ආකාරයෙන් ජීවත් වීම ගැන. ඇරිස්ටෝටලියානු සුබසාධනවාදයට අනුව ජීවත්වෙන්න කැමති කෙනෙක් සතුට ලබන්න කැමති වුණත් ඔහුට හෝ ඇයට ඒක අවශ්‍යම දෙයක් නොවෙයි. සතුට ගැන හැඟීම හොඳ ජීවිතයක එක් කුඩා කොටසක් පමණයි.

නූතන අර්ථ දැක්වීම් අනුව සතුට හැදින්වෙන්නෙ සුව පහසු බවෙන් එහා යන බහු අර්ථ ඇති යමක් විදිහට. සතුට කරා ළඟා වෙන්න නම් අර්ථය පිළිබද අදහසක් තිබිය යුතුයි සහ සැප පහසුව නොතකා යම් දේවල් කරන්න සිදුවෙනවා නම් ඒ දේවල් කළ යුතුයි. 

ඉතින් සතුට සොයා යාම අපි අතහැරදැමිය යුතුයිද? සමහරවිට නෑ. ඒත් අවබෝධයකින් තොරව ආශාව පසුපස යෑම නම් හොඳ දෙයක් විදිහට නම්කරන්න බෑ. ඒ වෙනුවට, සැප විඳීමට වඩා දෙයක් ඇති බව හිතන්න. අපිට සමහර විට අවශ්‍ය වෙන්නෙ යමකට ආශාවෙන් සිටීම පමණක් වෙන්න පුළුවන් සහ බොහෝම වෙලාවට, යම් ප්‍රමෝදජනක අත්දැකීමකට වඩා  අර්ථය වැදගත් කමක් ගන්නව වගේම එය ඵල දායක බවින් ඉහළයි.

~ Extracted from "Big Think"

Translated by hAsH