දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගන්නේ කෙසේ ද?

දේශක Frederik Imbo විසින් සිදුකරන ලද How not to take things personally? TED talk කතාවේ සංක්ෂිප්ත සිංහල පරිවර්තනය.

සුබ සැන්දෑවක් හැමකෙනෙකුටම, හැමෝම හොඳින් නේද... නියමයි..

අවුරුද්දකට කලින් මට පාපන්දු තරග විනිශ්චයකාරවරයෙක් වෙන්න ඕන වුණා. සල්ලි හින්ද නෙමේ ඇත්තටම. කොහොමත් ඒකට හොඳ ගාණක් හම්බවෙන්නෙත් නෑ. එක තරගෙකට යුරෝ විස්සයි. මම එහෙම තීරණේ කෙරුවේ හේතු දෙකක් හින්දයි. පළවෙනි එක, ඒක ශරීර සෞඛ්‍යට හොඳයි. දෙවනි එක, මට ඕන වුණා දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගෙන ඉන්නෙ කොහොමද කියල ඉගෙන ගන්න. ඔයාල හිතනව ඇති තරග විනිශ්චයකාරයෙක් වෙන එක මේ කාරණේ ඉගෙන ගන්න තියන හොඳම විදිහක් කියලා, එහෙම නේ ද? මොකද තරගෙ නරඹන අය හැම තිස්සෙම කාට හරි බනින්න බලාගෙන ඉන්නෙ. මම තමයි ගොඩක් වෙලාවට බැනුම් අහගන්න කෙනා. ඉතින් මට ඕන වුණා කොහොමද මේවා පුද්ගලිකව බාර නොගෙන ඉන්නෙ කියලා ඉගෙන ගන්න. මොකද මම ඒක හින්දා සෑහෙන පීඩා විඳලා තියන නිසා. උදාහරණ විදිහට මම පාර අවට මොකක් හරි තැනක් හරියට හොයාගන්න ඕන හින්දා හෙමින් වාහනේ එළවගෙන යනකොට මට දැනෙනවා පිටිපස්සෙ එන කෙනා කලබල කරන බව. එයාල මට හෝන් ගහනවා. එතකොට මම ඒක පුද්ගලිකව බාර ගන්නවා. මම එහෙම කරන්න ඕන නෑ. නමුත් ඒක එහෙම වෙනවා. මම ප්‍රසිද්ධ කථිකයෙක්. මම ඒක හරි කැමැත්තෙන් කරන දෙයක්. මම කතා කරද්දී කවුරුහරි මට අවධානය දෙන්නෙ නෑ කියල දැනුණාම මම ඒක පුද්ගලිකව බාරගන්නවා. ඒත් දැන් මම එහෙම කරන්නෙ නෑ. ඒ නිසා ඔයාලට පුළුවන් බය නැතුව අතේ තියන ෆෝන් එක දිහා බලාගෙන ඉන්න. ඒත් කොහොමද මම එහෙම කරන්නේ? ඒකට මට තියනව පොඩි ක්‍රමයක්. අද මම ඔයාලත් එක්ක ඒක බෙදාගන්නයි යන්නෙ.

හිතන්න ඔයා යාළුවෙකුට කතා කරනව චිත්‍රපටියක් බලන්න යන්න. එයා කියනව. "අද මට බෑ, මං වැඩ" කියලා. ඒත් ඔයා දකිනවා ඒ යාළුවාම එදා  පාටියකට ගිය ෆොටෝ එකක් සමාජ මාධ්‍යයේ දාල තියනවා. හිතන්න ඔයා රස්සාව ඇතුළේ අමාරු ප්‍රොජෙක්ට් එකක වැඩ කරනවා. අවසානෙ බොහොම හොඳ ප්‍රතිඵලයක් ඔයාට ඒකෙන් ලැබෙනවා. ඒත් ඔයා වැඩ කරන තැන ඉන්න අනිත් අය කරන්නෙ ඒවයෙ අඩුපාඩු හොයන එක. ඉතින් ඔයා ගෙදර ඇවිල්ල ගෙදර අයත් එක්ක ඔයාට වෙච්ච මේ අවුල් වැඩේ ගැන කතා කරනවා. ඒත් කවුරුත් ඔයාට ඇහුම්කන් දෙන්න ලෑස්ති නෑ. දැන් කවුද මේ දේවල් පුද්ගලිකව බාර ගන්නෙ? ඔව් අපි හැමෝම එහෙම කරනවා. ඒත් ඇයි? 

කවුරු හරි මොකක් හරි දෙයක් කළාම ඒවයින් අපිට රිදෙනවා. අපි හිතනවා අනිත් මනුස්සයා වැරදියි කියලා. මට දැනෙන දේට වගකියන්න ඕන එයා කියලා. එයාට තමා වැරැද්ද පටවන්න ඕනා. පොඩ්ඩක් ඉන්න. කවුද එහෙම කියන්නේ? කවුද අපේ ඇතුළාන්තයේ ඉඳන් මේ කතා කරන්නේ? ඒ අපේ ඊගෝ එක. අපේ මමත්වය. අපේ මමත්වය හිතනවා අනිත් අය අපිට වටිනාකමක් දෙන්න ඕනා කියලා. මමත්වය කැමති නෑ විවේචනවලට ලක්වෙන්න. අපොයි නෑ. එයාට ඕනා අගය කිරීම පමණයි. "මම තමයි හැමතිස්සෙම හරි" ඒකද ඔයාට ඕන? ඔයාට ඕන නිවැරදි කෙනා වෙන්න? මමත්වය බලගතු වෙද්දි මට සිද්ද වෙන්නේ මුළු දවසම සටන් කරන්න. මම මුළු ලෝකයත් එක්කම අරගලයක පැටලිලා ඉන්නෙ. ඒක මගේ ශක්තිය උරාගන්නවා. දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගත්තා නම් මෙච්චර කරදරයක් නෑ නේද? මොකද එතකොට ඔයා කිසි කෙනෙක් මත රඳාපවතින්නෑ. ඔයා නිදහස්. ඔයාට ලොකු සාමකාමී බවක් දැනෙනව. මොකද එතකොට ඔයාව කේන්ති ගස්වන දාහක් දේවල් එක්ක සටන් කරමින් ඉන්නව වෙනුවට ඔයාගේ ශක්තිය වඩා යහපත් දෙයක් වෙනුවෙන් වැය කරන්න පුළුවන්. 

එතකොට ප්‍රශ්නෙ තමා ඔයාට ඕන නිවැරදි වෙන්න ද? ඔයාට ඕන සතුටු වෙන්න ද? මං දන්නව සමහරු හිතනව මම නිවැරදි වෙලා සතුටු වෙනව කියලා. එහෙනම් ඔයා කොහොමද ඒක කරන්නෙ? කොහොමද දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගෙන සතුටු වෙන්නෙ? මේකට ක්‍රම දෙකක් තියනව. පළවෙනි එක. "ඒක මම ගැන නොවෙයි" කියලා හිතන්න. මොකක්ද මේකෙ තේරුම? මම දේවල් පුද්ගලිකව බාරගන්න කොට මම හිතනව ඒ ඔක්කොම වෙන්නෙ මං හින්දයි කියලා. මම කතාව පවත්වද්දී කවුරු හරි ෆෝන් එක දිහා බලනව නම් ඒකෙන් මට රිදෙනවා. මම හිතනවා, "මේ බලන්න, මම ලොකු මහන්සියක් දරලයි මේ කතාවට සූදානම් වුණේ, පොඩ්ඩක් මට ගරුකරන්න" කියලා, මම හිතන්නේ "මාව" මුල් කරගෙන. ඒත් ඇත්තටම ඒක මං ගැන නොවෙයි. මම අනිත් කෙනාගේ පැත්තෙන් හිතුව නම්, ඇයි එයා ෆෝන් එක දිහා බලන්නෙ? එයාට මග බලාගෙන හිටපු වැදගත් මැසේජ් එක්ක ආව වෙන්න පුළුවන්. නැත්නම් මම කතා කරන දේවල්වලට එයා ආස නැති වෙන්න පුළුවන්. නැත්නම් ඒකෙ අනික් පැත්ත, මම කතා කරන්නෙ එයා ගොඩක් ආස දෙයක් නිසා එයා ඒක ෆෝන් එකෙන් රෙකෝඩ් කරගන්නයි හදන්නෙ. මම මගේ අවධානය "මම" කියන තැන ඉදන් "අපි" ට වෙනස් කරගන්නයි ඕන කරන්නෙ. එතකොට මම ඒක මගේ කරගන්නෙ නෑ. මම අනිත් කෙනාගේ අරමුණ තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරනව නම්, ඒක බාධකයකට වඩා අවබෝධයක් බවට පත් කරගන්න මට පුළුවන් කම ලැබෙනවා. මේක තමයි දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගැනීමේ පළමුවෙනි ක්‍රමය. අනික් පුද්ගලයාගේ අරමුණ තේරුම් ගැනීම. කවුරු හරි ඔයාට කලබලෙන් හෝන් ගහනව නම් ඒ කෙනා හදිස්සියක ඉන්න හින්දා, ඒකට ඔයාට කරන්න දෙයක් නෑ. 

පේනවනෙ, ඒක හරිම ලේසියි..... කියන්න, කරන්න ගියාම එච්චර ලේසි නෑ. හරි අමාරුයි. ඔයාලට අදහසක් තියනවද එක දවසකට අපේ මොළයේ කොච්චර සිතුවිලි පහල වෙනවද කියලා? 50 000 ක්! මේවයින් ධනාත්මක ඒව කොච්චරක් තියනව කියල හිතාගන්න පුළුවන් ද? 10 000 යි. ඒ කියන්නේ අපි හිතන දේවල් වලින් 80% ක්ම ඍනාත්මක ඒව. සෑහෙන ගොඩක් නේද. ඔයාගෙ යාළුවො දෙන්නෙක් කතා කර කර ඉන්නව ඔයා දකිනවා, ඊට පස්සෙ ඒ දෙන්නා ඔයා දිහා බලලා හිනා වෙනවා. ඔයා හිතනවා මං ගැන මොකක් හරි ඕපදූපයක් කියල තමා හිනා වුණේ කියලා. ඔයාව නිවැරදි කරගෙන, "පොඩ්ඩක් ඉන්න එයාලා කතා කරකර හිටියේ මොකක් ගැන ද කියලා මම දන්නෙ නෑ, මට අදාළම නැති දෙයක් වෙන්න පුළුවන් සමහර විට" කියලා හිතන්න ලොකු උත්සාහයක් දරන්න ඕන. මේ විදිහට හිතන්න හොඳ පුහුණුවක් වගේම හොඳ සංයමයක් ඕන. ඒ නිසා තමයි මම තරග විනිශ්චයකාර වරයෙක් වුණේ. මගේ මොළයට දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගන්න හැටි පුරුදු කරන්න. තරගයකට පෙර සූදානම් වෙද්දි මම මගේ මනසට මෙහෙම කියනව. "ෆ්‍රෙඩ්‍රික්, ඔයා ගන්න සමහර තීරණ වලට ඒ අය එකග නොවේවි, එයාලා ඔයාට නරක දේවල් කියලා බනියි, ෆ්‍රෙඩ්‍රික්, මේ කිසි දෙයක් පුද්ගලිකව බාරගන්න එපා. ඒ මොනවත් මං ගැන කියන දේවල් නොවේ, එයාලට නිවැරදි වෙන්න ඕන වෙලා තියනවා. මොනා වුණත් එයාලගෙ ටීම් එක දිනන්න ඕන කියල එයාලා හිතනව. එච්චරයි" පේනවනෙ, මම අනෙකාගෙ අරමුණ දිහා බැලුවාම ඒ කිසි දෙයක් පුද්ගලිකව බාරගන්න උවමනා නැහැ. තරග බිමේදි මෙහෙම හිතලා වැඩ කරන එක මට ලොකු පහසුවක් වුණා. නමුත් අවාසනාවකට වගේ හැමවෙලාවෙම නෙවෙයි. 

සමහර වෙලාවට තරග මැද්දේ නරඹන්නන් මට කියන ඒවා තදින්ම මගේ හිතට වදිනවා. "තමුසෙ මහ කමකට නැති එකෙක්, ෆුට්බෝල් නෙවෙයි ඔහේව හරියන්නෙ මාලු බාන්න" කියනවා. එයාල හරි වෙන්නත් පුළුවන්. මම අරගෙන තියෙන්නෙ වැරදි තීරණයක් වෙන්න පුළුවන්. අවංකවම මට ගොඩක් වෙලාවට එහෙම තමා දැනෙන්නේ. මම මහ පරාජිතයෙක් කියලයි හිතෙන්නේ. ඔයාලට පේනවනේ, හැම දේකම තවත් පැත්තක් තියනවා. පළමු ක්‍රමය, "ඒක මම ගැන නොවෙයි" කියලා හිතන එක සාර්ථක නොවෙන වෙලාවක් එනවා. එහෙනම් ඒ ඇත්තටම මං ගැන තමයි. එතකොට මට කණ්නාඩියක් ඉස්සරහට ගිහින් මාවම ප්‍රශ්න කරගන්න වෙනවා. අධුනික විනිශ්චයකාරවරයෙක් විදිහට මට තවමත් මහ අනාරක්ෂිත බවක් දැනෙනවා. විශේෂයෙන්ම මම කවදාවත් පාපන්දු සෙල්ලම් කරල නෑ. එතකොට ඒක මං ගැන තමයි. මගේ අනාරක්ෂිත බව ගැනම තමයි. මට මං ගැනම සැක සංකා ඇති වීම ගැනම තමයි. මම තවමත් පිළිගන්න අකමැති මගේම දුර්වලතාවයක් ගැනම තමයි.

අනෙක් රියදුරා හෝන් එක ගහන්නේ එයාට හදිස්සි නිසා වුණත් සමහර විට මම තවමත් ඒක පුද්ගලිකව බාරගෙන මගෙන්ම ප්‍රශ්න කර ගන්න ඕන, මම වාහනේ එළවනවා හෙමින් වැඩිද? ඒක ඇත්ත නම් මට ඒක දැනෙනවා. මම කාටහරි කිව්වොත් මහත්මයා ඔබ දොඩම් ගෙඩියක් කියලා එයා ඒක පුද්ගලිකව බාර ගනී ද? නෑ නෙ, මොකද එයා දොඩම් ගෙඩියක් නොවෙයි කියලා එයා දන්නවා. ඒත් කවුරුහරි කිව්වොත් "ෆ්‍රෙඩ්‍රික්, ඔයා හරි ආත්මාර්ථකාමියි" කියලා, ආහ්, ඒක මම බාරගන්නවා. මොකද අවංකවම කියනව නම්, මම දන්නවා ඒකෙ යම් ඇත්තක් නැතුවාම නොවෙයි කියලා.  මම දන්නවා මම හැම වෙලාවෙම අනෙක් මිනිස්සුන්ගේ උවමනාවන් ගැන කරදර වෙන්නෙ නෑ කියලා. ඔයා විවේචනයට ලක්වෙද්දී ඒකෙන් ඔයාට රිදෙනවා නම් සමහර විට ඔයාගේ ළමා කාලය එක්ක මේකට සම්බන්දයක් තියනවා වෙන්න ලොකු ඉඩකඩක් තියනවා. සමහර විට ළමයෙක් විදිහට ඔයා ඒ තරම් දක්ෂ නොවුණා වෙන්න පුළුවන්, ඔයා ළකුණු 10 න් 9 ක් අරන් ආවම ඒගොල්ල අහනවා ඇයි 10 ම ගන්න බැරිවුණේ කියලා. පේනවනේ, අපිට දෙයක් පුද්ගලිකව බාරගන්න පුළුවන් වෙන්නේ ඒකත් එක්ක අපේ තියන සම්බන්ධකම එක්ක. ඔයා ඔයා ගැනම සහකම්පනයෙන් බලන්න ඕන වෙන්නේ එතකොටයි. සමහර වෙලාවකදි මට අවධානය ඕන, ඒක නොලැබෙනව නම් මට දුකයි. ඒ වෙලාවෙදි කතා කරන්න, ඔයාට දැනෙන දේ අනෙකාට කියන්න, "මේ මම ඔයාට කතා කරන්නෙ, ඇයි ඔයා මගෙ කතාවට උනන්දුවක් නෑ වගේ ෆෝන් එක දිහා බලන් ඉන්නෙ? එහෙම කරන එක හරි නෑ නේ". අනෙකාට වරද පටවන්නෙ නැතුව දැනෙන දේ කියන්න. එතකොට අනෙකාට ඔයාව තේරුම්ගන්න තියන ඉඩ වැඩි වෙනවා. 

අවසාන වශයෙන් මං කියන්නම් - කොහොමද දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගන්නේ? එක, අනෙකාගෙ අරමුණ තේරුම්ගන්න උත්සාහ කරන්න. ඒකත් සාරථක නැත් නම්, තමන් දිහාම බලන්න. ඔයා ගැනම සංවේදී වෙලා ඔයා වෙනුවෙන් කථා කරන්න. නෝනාවරුනි මහත්වරුනි, මම හිතනව ඔයාලා මං මේ කියපු කාරණා ටික පුද්ගලිකව බාරගන්න ඇති කියලා. පාපන්දු තරග විනිශ්චය කාරවරයෙක් විදිහට, මම ඒකෙන් මුදල් ටිකක් හොයාගත්තා තමයි, ඒ වුණත් දේවල් පුද්ගලිකව බාර නොගැනීම වෙනුවෙන් මේ යුරෝ විස්සේ නෝට්ටුව හම්බ කරගන්න කැමති කවුද? මම මේ විස්සෙ නෝට්ටුව මිටිය හපලා පාගලා චප්ප කරලා දානව තාමත් ඔයාලට ඒක ඕන ද? ඇයි ඔයාලට ඒක ඕන, මොකද තාමත් ඒක යුරෝ විස්සම ම තමයි. ඒ වගේ මිනිස්සු ඔයාට පහර දෙයි, විවේචනය කරයි, ගණංනොගෙන ඉදියි, ඒත් එයාලා මොන දේ කළත් ඒ කිසි දේකින් ඔයාගේ වටිනා කම අඩු වෙන්නේ නෑ.

ස්තුතියි.

~ Translated by Hashan Randika Dias