Babylon (2022)

"එවිට බලසම්පන්න දේව දුතයෙක් මහා ඇඹරුම් ගලක් වැනි ගලක් ගෙන, මෙසේ කියමින්, එය මුහුදේ හෙළී ය: 

“මෙලෙස ඒ මහා නුවර වූ බබිලෝනිය දරුණු අයුරින් හෙළාදමනු ලබන්නේ ය. එය නැත්තට ම නැති වී යයි. වීණා වාදකයන්ගේ ද ගන්ධර්වයන්ගේ ද නළාකාරයන්ගේ ද හොරණෑකාරයන්ගේ ද ගීත නාදය තී තුළ තවත් නොඇසේ; කොයි ආකාර කර්මාන්ත කාරයෙක් වත් තී තුළ තවත් දකිනු නොලැබේ. ඇඹරුම් ගලේ හඬ තී තුළ තවත් නොඇසේ. පහනක එළිය තී තුළ තවත් නොබැබළෙයි. මනාලයාගේත් මනාලියගේත් හඬ තී තුළ තවත් නොඇසේ. තීගේ වෙළෙන්දෝ පොළොවේ උත්තමයෝ ව සිටියෝ ය. තීගේ අනවිනවලින් සියලු ජාතීහු මුළා කරනු ලැබුවෝ ය.

දිවැසිවරයන්ගේ ද සැදැහැවතුන්ගේ ද මිහි පිට මරනු ලැබූ සියල්ලන්ගේ ද ලේ, ඈ තුළ දක්නා ලදී.”

- ශු. බයිබලය

- එළිදරව්ව 18 : 21 -24

.

.

Letterboxed වල Babylon චිත්‍රපටිය ගැන Review එකකදි කවුද කෙනෙක් කියල තිබුණ මේක සිනමාව ගැන Love letter එකක්ද, නැත්නම Suicide note එකක්ද කියල. ඒ කියන්නෙ කලාමාධ්‍යක් විදිහට සිනමාව උත්කර්ශයට නංවන ගමන් අනික් අතික් අතින් මේ සිනමාව නිසා ඒක කර්මාන්තයක් බවට පත්වෙද්දි, ඒකෙ නියැලිලා ඉන්න අය ගේ ජීවිත, විනාශය කරා ගමන් කරන ආකාරය පෙන්වාදෙනවද කියල. 

අපිට මේ කාරණය වෙනත් ආකරයකින් කියවගන්න පුලුවන් ජර්මන් දාර්ශනික හේගල් ගේ දයලෙක්තික (Dialectic) ක්‍රමවේදයට අනුව. ඓතිහාසික සංසිද්ධින් එක්ක, මානව පැවැත්ම ක්‍රමක්‍රමයෙන් වඩා උත්තරීතර (Absolute) තත්ත්වයක් කරා ගමන් කරමින් ඉන්නා බව හේගල් කිව්ව. චින්තනය සහ විචාර බුද්ධියත් පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට දියුණුවෙමින් ප්‍රවාහයක් වගේ ඉදිරියට ගමන් කරනව. හේගල්ට අනුව සත්‍ය ගැන අපි කතාකරනව නම්, එය අපි කතාකරන යුගයට සාපේක්ෂයි. හේගල් ඉදිරිපත් කළ විග්‍රහන්ට අනුව, අදහසක් (වාදය) ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ අදහසක් (ප්‍රතිවාදය) එක්ක ගැටිල එයින් මතුවන වඩා දියුණු අදහස් (සංවාදය) එක්කයි මානව පැවැත්මේ ඉදිරි ගමන සිදුවෙන්නෙ. සංවාදය තවත් ප්‍රතිවාදයක ගැටිල අලුත් සංවාදයක් බිහිවෙනව. (වැඩවසම් සමාජ ක්‍රමය කාර්මික යුගයේ ආගමනය එක්ක ගැටීමෙන් ධනේශ්වර ක්‍රමය බිහිවීම) මේක මානව පැවැත්ම absolute තත්ත්වයකට පත්වන තුරු සිදුවන, නොනවතින ක්‍රියාදාමයක් බවයි ඔහු කිව්වෙ.  Babylon චිත්‍රපටයට එය අදාල කරගත්තොත්, මූලිකවම චිත්‍රපටයට වස්තුවිෂය වෙන්නෙ නිහඬ සිනමා යුගය. කතානාද සිනමාවෙ ආගමනය එක්ක නිහඬ සිනමාව අර්බුදයකට ගිහින්, දෙබස් සහිත චිත්‍රපට ඔස්සේ, සිනමාව, වඩා දියුණු කලාමාධ්‍යක් විදිහට ඉදිරියට  ගමන්කරන ආකාරයයි අපිට දකින්නට ලැබෙන්නෙ. Babylon චිත්‍රපටයේ, නිහඬ සිනමාවෙ රජුන් රැජිනියන් විදිහට වැජඹුන ජැක් කොන්‍රාඩ්, නෙලී ලැරෝයි, ජෝර්ජ් මාන් වැන්නන්ගේ ජීවිත ඛේදවාචකයන් දක්වා ගමන් කිරීමෙන් සහ මැක්සිකානු ජාතික නිර්ධන පාංතික තරුණයා අවසානෙ විවිධාකාර සමාජ මට්ටම්වලට අයිති ප්‍රේක්ෂකාගාරයක් එක්ක සිනමාහලක චිත්‍රපටයක් නරඹන දර්ශනයෙන් ඒ අදහස නිරූපිත වෙන බව මං හිතනව. ඒ අනුව හිතල බැලුවම Babylon කියන්නෙ සිනමාව වෙනුවෙන් ලියවුණු Love letter එකක් සහ Suicide note එකක් යන මේ දෙකම එකවර පැවතීමක් වෙනව. 

ඉතිහාසයේ එන සැබෑම Babylon පුරවරය පවතින්නේ පුරාණ ලෝකයෙ, ක්‍රිස්තු පූර්ව 1894 සිට 539 දක්වා පැවති Babylonia අධිරාජ්‍යයේ අගනගරය වශයෙන්. Babylon එවකට වඩාත් දියුණුම සංස්කෘතියක් පැවතුණු, සශ්‍රීකම පුරවරය විදිහටයි සැලකුණේ. බැබිලෝනියා නම එන්නේ එරටේ පැවති Akkadian බසට අනුව එන Bābilim යෙදුමෙන්.  මෙහි තේරුම 'දෙවියන්ගේ දොරටුව' යන්නයි. බයිබලයේ උප්පත්ති කතාවේ, එකම භාෂාව කතාකරන පිරිසක් එකතුව නිර්මාණය කරන්න වෙහෙසෙන, ස්වර්ගය කරා යන කුළුනටත් 'බාබෙල් කුළුන' නම එන්නෙ ඒ අනුසාරයෙන්. නමුත් දෙවියන්වහන්සේ ඔවුන් අතර විවිධ භාෂා ඇතිකරල, ඔවුන් අතර සන්නිවේදනය අවුල්කරල, ස්වර්ගය කරා ලඟාවීමේ මිනිස් වෑයම නතරකරනව. බාබෙල් කුළුනෙන් සංකේතවත් කෙරෙන්නේ දේවත්වය කරා ළඟාවීමේ ආශාව. ජීවිතයටත් වඩා විශාල යමක් අත්පත් කරගැනීමේ මිනිස් අරගල‍ය. නූතන සිනමා කර්මාන්තයේ දෙවියන් ගේ දොරටුව හෙවත් Babylon නගරය ආදේශ වෙන්නෙ Hollywood පුරවරයට. සිනමාවේ ආගමනය සිදුවෙන මුල්ම යුගවල, සිනමා ශාලාවකට ගිහින් චිත්‍රපටයක් නැරඹීම කියන්නෙ කෙනෙකුට ලබාගතහැකි උපරිම මට්ටමේ අත්දැකීමක් වුණා. සුවිසාල තිරයක් මත නිරූපණය වෙන ජීවිතය වචනයෙ අර්ථයෙන්ම magic එකක් ව තිබුණා. මිනිස්සු ඒ අත්දැකීම සෑහෙන උත්කර්ෂයකින් අත්වින්දා. චිත්‍රපටයෙ නම යොදාගෙන තියෙන්නෙ සිනමාව නම්, මේ උත්තරීතර භාවයට පත්වීමේ  මිනිස් වෑයම අනුසාර කරගෙන.

අමතර යමක් විදිහට, බයිබලයේ එළිදරව්ව පොතේ, 17 කොටස - අපකීර්තිමත් වෛශ්‍යාව සහ 18  කොටස - බැබිලෝනියාවේ වැටීම යන කොටස් කියවා බැලුවොත් Babylon චිත්‍රපටය එක්ක මේ කොටස් අපූරුවට සම්බන්ධ වෙන හැටි ඔබට දැකගන්න ලැබේවි. 17 කොටසේ තද රතු වස්ත්‍රයක් හැඳගත් වෛශ්‍යාව සහ Margot Robie රඟපාන චරිතයේ ආරම්භක කොටස් කිහිපයත් (පෝස්ටරයේ සඳහන්වන දර්ශනය ඇතුළත්), දුරාචාරය සහ පව්කාරකම නිසා වැනසී යන බැබිලෝනියා පුරය ගැන 18 කොටසේ එන සඳහන් කිරීම සහ Babylon චිත්‍රපටයෙ නිරූපිත Hollywood පුරයත් අතර සහසම්බන්ධතාවයක් ඔබට පෙනේවි.

Babylon කියන්නෙ නම වගේම වැඩක් විදිහටත් දැවැන්ත ප්‍රයත්නයක්. සමහර විට මීට සමගාමීවම තිරගත කෙරුණ Avatar චිත්‍රපටයේ සෙවණැල්ලෙන් Babylon වැසීගියාදෝ කියල හිතෙනව. Babylon කියන්නෙ Whiplash, La La Land වගේ හොලිවුඩයේ සුපිරි ගණයට ඇතුළත් කරන්න පුලුවන් චිත්‍රපට බිහිකරපු Damien Chazelle ගේ අධ්‍යක්ෂණයක්. දැනට අඩු වයසින්ම, හොඳම අධ්‍යක්ෂවරයා විදිහට ඔස්කාර් සම්මානය හිමිකරගත් පුද්ගලයා විදිහට වාර්තා වෙන්නෙ Damien Chazelle තමයි. ඒ 2016 දි La La Land වෙනුවෙන්. Babylon  චිත්‍රපටයට ලැබුණ ප්‍රතිචාර එක්කො චිත්‍රපටය ඉහළින් වර්ණනා කරන ඒව, නැත්නම් දරුණු ගණයේ විවේචන. තමන් ඕනෑම වර්ගයේ සාධාරණ විවේචනයකට එකඟ බවයි Damien කියා තිබුණේ. Babylon ගුණ වර්ණනා කරන්නන් වැඩිවශයෙන් කියා තිබුණෙ එහි දැවැන්ත පසුතල, කැමරාකරණය, Brad Pitt, Margot Robie, Tobey Maguire ගේ රඟපෑම්, පැරණි Jazz, Blues සංගීත රටාවන් අනුව නිමැවුණු, Justin Hurwitz ගේ අති විශිෂ්ඨ ගණයේ පසුබිම් සංගීතය වැනි දේවල්. Babylon වැඩිවශයෙන් විවේචනයට ලක්වුණේ පැය තුනක් තිස්සේ අනවශ්‍ය තරම් දීර්ඝ, අයාලේ යන සිද්දිදාමයක් බව හඳුන්වමින්. චිත්‍රපටය ආදායම් අතින් අසාර්ථක වීම සහ සම්මාන උළෙලවල වැඩිවශයෙන් නිර්දේශ නොලැබීම වැනි කාරණාවලින් කියවෙන්නෙ බහුතර සිනමාලෝලීන්ට,  විචාරකයන්ට Babylon හරි ආකාරයෙන් කියවාගත නොහැකිවූ බව ද කියන ප්‍රශ්නය අවසානෙ ඉතිරි වෙනව.