Paterson (2016)

ජිම් ජාමූෂ් ගේ Paterson චිත්‍රපටය ගැන ඒක නොබැලූ කෙනෙකුට විස්තර කිරීම සමාන කරන්න පුලුවන් හරියට හමන හුළඟක් අතින් අල්ලල නවත්වන්න උත්සහ දරන එකට. ඒක කරන්න පුලුවන් වැඩක් නෙමෙයි. කෙනෙකුට පැහැදිලි කරදෙන්න නම් ඒක ඇතුලෙ යම් නිශ්චිත මුල මැද අග ගැලපුණ කතාවක් තියෙන්න ඕන. ඒත් Paterson චිත්‍රපටයෙ එහෙම දෙයක් නෑ. ඒක ඇතුළෙ තියෙන්නෙ හැඟීම්. හැඟීම් ඒ අයුරින්ම ප්‍රකාශ කරන්න අවශ්‍ය වෙන තැන භාෂාව හරි අසමත්. මොකද ඒ හැඟීම් තියෙන්නෙ වචන වලින් විස්තර කරන්න පුලුවන් සීමාවෙන් එහා පැත්තෙ නිසා. Paterson කියන්න බලන්න ඕන චිත්‍රපටයක්ට වඩා විඳින්න ඕන සිනමා අත්දැකීමක් වෙන්නෙ ඒ හින්ද.

Paterson ඇමරිකාවේ නිව්ජර්සි වල ඒ නමින් තිබෙන තිබෙන නගරය. දෙවනියට තවත් පැටර්සන් කෙනෙක් ඒ Paterson නගරෙ බස් රියැදුරෙක් වුණ Paterson (Adam Driver). (ඇමරිකානු කවියෙක් වුණ විලියම් කාලෝස් විලියම්ස් ගේ Paterson නමින් හඳුන්වන කවි පෙළ චිත්‍රපටය ඇතුළෙ හමුවෙනව. ඒ හින්ද ඒ තුන්වෙනි Paterson විදිහට හැදින්වූවත් වරදක් නෑ)  Paterson ගේ ආදරණීය භාර්යාව Laura (Golshifteh Farahani). ඉන්නේ කොතනද කියල දැනගත්තත් මේ අය කාගේ කවුරුද කියල නම් නෑ අපි අඳුනන්නේ. චිත්‍රපටයෙන් කිසිම තොරතුරක් ලැබෙන්නෙ නෑ මේ දෙන්න එන්නෙ කොහෙන්ද හමුවුණේ කොහොමද කියන වගට. පැටර්සන් හැමදාම උදේ එකම වෙලාවට අවදි වෙනව. ඒ වෙනකොට නින්දෙ ඉන්නෙ ලෝරාට හාද්දක් දීල නැඟිට ගිහින් උදේ කෑම ගන්නව. ඇඳපැළඳ ගෙන වැඩට යනව. කම්මැලි හිතුණම කවි ලියනව. බස් රථේ නගරෙ පුරා ගෙනියල හවසට ගෙදර එනව. ඒ අතරෙ ලෝරා ගෙදර ඉඳන් කෑම හදනව. නොයෙක් සැරසිලි කරනව. පැටර්සන් හවසට ක්ලබ් එකට ගිහින් එනව. මූලිකවම අපි දකින්නෙ ඔය ටික.

පැටර්සන් සහ ලෝරා ඉතාම සතුටින් ජීවිතේ ගෙවන යුවළක්. ගැහැණියක් සහ පිරිමියෙක් ඒ තරම් සංයමයකින්, ඒ තරම් එකිනෙකා ගැන ඉවසීමෙන්, ඒ තරම් තෘප්තිමත්ව බැඳීමක් දිගුකාලීනව පවත්වාගෙන යාම අද කාලෙ හැටියට සෑහෙන දුර්ලභ දෙයක්. පැටර්සන් කවියෙක්. කවියෙක් කියන්නෙ නිතරම තමන්ගෙ පරිකල්පන ලෝකයත් එක්ක ජීවත්වෙන තැනැත්තෙක්. තමන්ට අහන්න දකින්න ලැබෙන දේවල් ගැන ඔහු නිතරම කල්පනාවේ යෙදෙනව. කවි උපදින්නෙ එහෙම. ලෝරා නිතරම පැටර්සන් ව අගය කරනව ඔහුව දිරිගන්වනව. මේ දෙන්නා ආසාවෙන් බලා ඉන්න හිතෙන ආදරණීය යුවලක්. පැටර්සන් කියන්නෙ බලල කාලයක් ගතවුණත් නැවත සිහිපත් කරද්දි හදවත ආරණීය බවින් පුරවන ආදරණීය සිනමාපටයක්.

ජාමූෂ් ගේ චිත්‍රපට හඳුන්වන්නෙ යම් නිශ්චිත පිටපතකට අනුගත නොවී වඩා නිදහස්ව ගොඩනැගෙන නිර්මාණයන් විදිහට. "ජීවිතයට පිටපතක් නැත්නම් චිත්‍රපටිවලට පිටපතක් මොකටද"...ඒ ගැන ඔහු කියන්නේ එහෙම. ඒවගේම ජාමුෂ් ගේ චිත්‍රපට සීමිත චරිත ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් වෙන, එකම දර්ශනය මත බොහෝ වෙලාවක් ප්‍රේක්ෂකයා රඳවා තබාගන්න, මන්දගාමී වේගයකින් ගලායන නිර්මාණ විදිහටයි හදුන්වන්නෙ. චරිත ගොඩනැංවීමට වඩා චරිතවල, මනෝභාවයන්ට ඔහු අවධානය යොමු කරනව. කතාවක් කියනවා වෙනුවට යම් අත්දැකීමක් සමග නරඹන්නා ඒකාත්මික කරමින් ඔහුට එහි විඳින්නට සැලැස්වීමයි සිනමාකරණයේදී ජිම් ජාමූෂ් භාවිතා කරන ක්‍රමවේදය. මේවගේ ඉතාම පර්යේෂණකාමී, රැඩිකල් අදහස් දැරීම නිසා සිනමාවේ පෙරළිකාර චරිතයක් විදිහට ඔහුව හඳුනාගන්න හැකිවෙන්නෙ. ඒ වගේම ජාමූෂ් ඇමරිකාවේ ජනප්‍රියවාදී හොලිවුඩ් සිනමාවට ප්‍රතිවිරැද්ධව ස්වාධීන සිනමාවක් වෙනුවෙන් පෙනී ඉන්නව. ඒ වෙනුවෙන් හඬනගනව. මේ හින්ද ප්‍රධාන ධාරාවේ සිනමාවෙන් වෙන්ව ඔහුට තියෙන්නෙ කල්ට්මය පිළිගැනීමක්.

 මට දැනෙන විදිහට චිත්‍රපටයෙ බොහෝම තැන්වල දකින්න ලැබෙනව දේවල් ද්විත්ව ස්වරූපයෙන් පවතින බව පෙන්වන්න උත්සහ කරන ස්වභාවයක්. පැටර්සන්ට බස් රථයෙ දකින්න ලැබෙන අය, ඔහුත් සමග කතාබහ කරන කවියක් බෙදා ගන්න ගැහැණු ළමයා, මේ අය නිවුන්නු. ලෝරාත් තමන් නිවුන් දරුවෙක්ට උපත ලබා දෙන හැටි සිහිනෙන් දුටු බව කියනව. මේ දෙදෙනාගේ සුරතල් සුනඛයා මාර්වින් නිතරම කේන්තියෙන්, නොරිස්සුම් සහගතව ඉන්න බවක් පේන්නෙ. වතාවක් පැටර්සන් මාවින්ව අරගෙන එළියට යද්දි මාර්වින් වම් පැත්තට හැරෙනකොට පැටර්සන් හැරෙන්නෙ දකුණට. මේ දෙන්න අන්ත දෙකකට යන්න උත්සහ කරනව. මාර්වින් ගෙන් සංකේතවත් වෙන්නෙ පැටර්සන් ගේ ම යටපත්වුණු අවිඥානය ද ? ඔහු බිරිඳ එක්ක සතුටින් ජීවිතේ ගෙව්වත් ඔහුගේම ඇතුලාන්තයෙ තව කොටසක් මේ හැම බැඳීමකින්ම මිදිල නිදහස්වීම අපේක්ෂා කරන බවද මේ කියන්නෙ?  චිත්‍රපටය ඇතුලෙ පැටර්සන් ගේ පෑන්තුඩෙන් ලියවෙන කවි කීපය අතරෙ මේ කවියෙන් කියවෙන්නෙ ජීවිතයේ ඒ ද්විත්වරූපී ස්වභාවයද? (කවියේ පරිවර්තනය මගෙ ඊට යටින් තියෙන්නෙ චිත්‍රපටයෙ ඇතුළත් වෙන මුල් කවිය)

මම ඉන්නෙ ගේ ඇතුළෙ

පිටත හරි ලස්සනයි

උණුසුම් 

සීත හිම මත්තෙ ඉර එළිය වැටිල

වසන්තයේ පළමුවෙනි දවස මේ

නැත්නම් සිසිරයේ අවසාන දවස.

මගෙන් එක් අර්ධයක්

පඩිපේළි නැගගෙන

දුවගෙන ගියා දොරෙන් පිටතට

මගෙ අනෙක් අර්ධය

නැවතී මෙතැනම

ලියුවා මේ කවිය ..

I’m in the house

It’s nice out

Warm

Sun on cold snow

First day of spring

Or last day of winter

My legs run up the stairs

And out the door

My top half here writing