A Clockwork Orange (1971)

ටික කාලෙක ඉඳන් ලඟ තිබුණත් Stanley Kubrick ගෙ Clockwork Orange බලන්න ලැබුණෙ දැන් තමයි. "බලන්න ලැබුණ" කියනවට වඩා "බලන්න හිතුණ" කිව්වොත් වඩා නිවැරදියි. මොකද පස්සෙ හෙමිං සැරේ බලන්න ඕන කියල පැත්තකින් තියල හිමිං සැරේ අවුරුද්දක විතර කාලයක් ගතවෙනකං මේක බලන්න හිතුනෙ නැති නිසා. ඒ මේ චිත්‍රපටය ගැන කියවෙන කතන්දර නිසාත් වෙන්න ඇති. නමුත් කොහොම හරි අවසානෙ මං Clockwork Orange බලනව. "චිත්‍රපටය ගැන කියවෙන කතන්දර" කියල කලින් කිව්වෙ මොනවගේ දෙයක් ද කියල සඳහන් කරන්න ඕන. සාමාන්‍යයෙන් චිත්‍රපටි ගැන ටිකක් හොයල බලන අය මේ ගැන අනිවාර්යයෙන් අහල ඇති. A clockwork orange එදාමෙදාතුර බිහිවුණ නරඹන්න අපහසුම චිත්‍රපට අතර එකක් විදිහට සලකනව. ප්‍රචණ්ඩත්වය, කෲරත්වය මේකෙ මුල භාගයෙදි යොදාගෙන තියෙන්නෙ ඉතාම තාත්විකව, ඇඟ කිලිපොළායන විදිහට. රටවල් කීපයකම මේ චිත්‍රපටය ප්‍රසිද්ධියෙ ප්‍රදර්ශනය පවා තහනම් කර තියනව. නිර්මාණකරුවෙක් විදිහට Kubrik ගෙ හිතුවක්කාර, අසම්මත සිනමා භාවිතාවක් මේ චිත්‍රපටයෙන් දකින්නෙ. නිරුවත, ලිංගිකත්වය සම්මතයේ සීමා මායිම් බිඳ දමමින් ඔහු සිනමාව ඇතුලෙ භාවිතා කරනව.

මේ චිත්‍රපටය නිර්මාණය වෙන්නෙ Anthony Burgess කියන ලේඛකයා ගෙ මෙ නමින්ම ලියවුණ නවකතාව පදනම් කරගෙන. කතාවට අනුව මේ සිදුවීම් සිදුවෙන්නෙ අනාගත කාලයෙදි. අනාගත කාලයෙ එක අමුතුම අවන්හලක දි බොන්න ලැබෙන අමුතුම පානයකින් උත්තේජනය වෙන Alex කියන තරුණයා සහ ඔහුගෙ මිතුරන් බොහොම කෲර විදිහෙ අපරාධ රැසක් කරන්න පෙළඹෙනව. Alex ගේ උඩඟු මහන්තත්වය නිසා ඔහුව එපා වෙන මිතුරන් ඔහුව පොලීසියට අහුවෙන්න වැඩ සලස්වනව. Alex සිරගත වෙනව. සිරගෙදරදි ඔහුට අහන්න ලැබෙන්නෙ අමුතුම පුවතක්. අපරාධකරුවෙක් නැවත කිසිදාක අපරාධයක් කල නොහැකි මිනිසෙක් බවට පත්කරන ක්‍රමවේදයක් එක් විද්‍යාඥයෙක් සොයාගෙන ඇති බවත් රජය මේ විදිහට අපරාධකරුවන් නැවත සකස් කරල සමාජයට මුදාහරින්න සූදානම් වෙන බව Alex ට අහන්න ලැබෙනව. නමුත් මෙය තවම තියෙන්නෙ පරීක්ෂණ මට්ටමෙ. ඉදිරියට මේ ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වෙන බවයි කියැවෙන්නෙ. තමාව මේ පරීක්ෂණයට යොදාගන්න කියල Alex ඉල්ලාහිටිනව. ඔහුගෙ ඉල්ලීම ඉටුවෙනව. පරීක්ෂණයට පෙනී ඉන්න Alex මුහුණදෙන්නෙ සිහිනෙන්වත් නොසිතූ අත්දැකීමකට.

මේ කතාවෙන් කියවෙන්නෙ මෙන්න මෙහෙම දෙයක් කියල නිශ්චිතවම ඇඟිල්ල දික්කර පෙන්වන්න බැරි වුණත් එය ඉතාම දේශපාලනික කතා තේමාවක් බව පැහැදිලියි. දෙශපාලකයන් තමන්ගේ බලපැවැත්ම වෙනුවෙන් මිනිස්සුන්ගෙ සිතුම් පැතුම්, බලාපොරොත්තු, පළිගැනීමේ චේතනාවන්, වෛරී සිතුවිලි, බියජනක හැඟීම් Tool එකක් විදිහට භාවිතා කරනවාද, නැත්නම් මිනිස් සිතුවිලි, ආවේගයන් විසින් දේශපාලනය මෙහෙයවනවාද කියන ගැටලුව විතරක් මම ඉතිරි කරන්නම්. 

Clockwork Orange කියන නමෙන් කියවෙන්නෙ මොනවගේ දෙයක්ද කියන කාරණය ගැන අදහස් ගණනාවක් ම තියනව. මම හිතනව එතන කියැවෙන්නෙ මිනිසා තමන්ගේම සිතුවිලි ඉවත් කරල ඔහු නිදහස් අදහස් වලින් තොර යාන්ත්‍රික (Clockwork ) තැනැත්තෙක් බවට පත් කිරීමක් කියල. මෙහෙම යාන්ත්‍රික මිනිසෙකුට තමන්ගෙම කියල නිදහස් කැමැත්තක් (free will) නැහැ. ඔහු අනෙක් මිනිසුන්ගෙ (දේශපාලකයන් ගෙ?) අවශ්‍යතා අනුව නැටවෙන රූකඩයක් හා සමානයි.. 

බොහොමයක් විචාරකයින් මේක ඉතාම විශිෂ්ඨ ගණයේ නිර්මාණාත්මක සිනමා කෘතියක් විදිහට හඳුන්වන අතරෙ මේක "තේරුමක් නැති මල විකාරයක්" විදිහට නම් කරන අයත් නැතුව නෙමෙයි. මේ වගේ සම්මතයන් කඩා බිඳ දමන අසම්මත කලා කෘති බහුතර සමාජයෙන් එහෙම දරුණු විවේචන වලට ලක්වෙන එක තමයි සාමාන්‍යන් සිද්දවෙන්නෙ . (අපේ රටේ මෙහෙම දෙයක් හැදුව නම් අද්‍යක්ෂවරයාට මරණ දඬුවම නියම කරාවි). 

මෙහෙම බහුතර කැමැත්ත දිනාගත්ත ප්‍රධාන ධාරාවෙන් මිදුනු පොඩි පොඩි සංස්කෘතිමය අංග, කලා කෘති, හඳුන්වන්නෙ cult නමින්. තදින්ම බැඳුනු, වෙනස් නොවන සීමිත ප්‍රේක්ෂකාගාරයක් පැවතීම කල්ට් වල ලක්ෂණයක්. ප්‍රධාන ධාරාවෙ සම්මතයක් කඩා බිඳ දමල ඒව නැවත ප්‍රශ්නකිරීම කල්ට් කලාවෙන් සිද්ධවෙන්නෙ. Clockwork Orange කියන්නෙ Cult classic එකක්. මේ සිනමාපටයෙන් හොඳ නරක, සදාචාරය ගැන මිනිස්සු පිහිටුවාගත්ත සම්මතයන් කොයිතරම් නිවැරදි ද කියන කාරණය බොහොම දරුණු විදිහට ප්‍රශ්න කරන බව මම හිතනව. "හොඳ" නමින් සමාජය පිළිගත්ත දෙයක "නරක" තියෙන්න බැරි ද ? "නරක" නමින් හඳුන්වන දෙයක "හොඳ" තියෙන්න බැරි ද? ඉතාම නිර්මාණාත්මකව මේ ප්‍රශ්න අපෙන්ම නැවත අහන්න පොළඹවන සිනමා නිර්මාණයක් විදිහට A clockwork orange හඳුන්වාදෙන්න කැමතියි.