Wild Strawberries (1957)

 මතකය නම් වූ මළපොත පෙරළල මළගිය ඊයේ සිහිපත් කරද්දි, පැතූ පැතුම් අත්මිට මිට මොළවාගත්ත දෑතේ දසැඟිලි දිගහැරල බලනකොට දැක්ගන්න ලැබෙන්නෙ කිසිවක් නොමැති හිස්කමක් පමණක් බව ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස් මහත්මය ගීයක පද අතරෙ ලියනව. පහුවෙලා ගිය අතීතය ගැන දැන් ආපහු හිතනකොට, රෑ නින්දෙදි දුටුව හීනයක් වගේ ඒ කාලය නොදැනීම ගෙවිල ගිහින් නේද කියල හිතෙන බව ඇත්ත. නමුත් ඕනැම කෙනෙකුට, මේ මොහොතෙ මම කියන්නෙ, මීට කලින් ගෙවුණු මොහොතෙ මම කල කී දේවල් වල ප්‍රතිඵලයක් නොවෙද කියන ගැටලුව මතුවෙන්න පුලුවන්. ඇත්තටම හිතල බැලුවොත් ඒ ගෙවුණු කාලය ඇතුළෙ මම කරපු, කියපු, හිතපු දේ හේතු කරගෙන තමයි දැන් ඉන්න මේ මාව නිර්මාණය වෙලා තියෙන්නෙ. එතකොට, වර්තමාන කලය එක්ක සංසංදනය කරද්දි අතීතය කියන්නෙ නිකම්ම හිස් තැනක් නොවෙයි. දැනටමත් ගතවෙලා ඉවර වුණු කාලය වුණත් මතකය එක්ක තවමත් අපි තුළ ජීවමානව පවතින්නෙ නැද්ද. සාපේක්ෂව කාලය මැනගන්න අපි ඔරලෝසු බැඳගෙන හිටියට කටුවලින් ලකුණු කරල පෙන්නන්න බැරි කාලය එක්ක නේද අපි බොහෝ වෙලාවට ජීවිතේ ගෙවාදමන්නෙ. බර්ග්මාන් ගෙ Wild Strawberries චිත්‍රපටයෙත් දකින්න ලැබෙන්නෙ මෙන්න මේ විදිහට ජීවිතේ එක අගිස්සක ඉන්න මනුස්සයෙකුගේ මතකාවර්ජනයක්. 

Wild Strawberries ලියන්න මුල් වුණු හේතුකාරණාව ගැන සඳහන් කරනකොට ස්වීඩනයේ ඒ මහා සිනමාකරුව බර්ග්මාන් කියනව එයාගෙ ළමා කාලෙ හැදුණු වැඩුණු නිවසක් ගැන මතකය අවදිවෙන එක් සිදුවීමක් එක්ක ඒ පිටපත ලිව්ව කියල. බර්ග්මාන්ට පමණක් නොවෙයි ඕනෑම කෙනෙක්ට ජීවිතේ අතීතකාමී නොස්ටැල්ජියානු මතක එක්ක තියෙන්නෙ ලොකු බැඳීමක්. විශේෂයෙන් අපේ පරම්පරාවට නම් අනූව දශකය කාලෙ අහපු දැකපු කැසට්, රෝඩියෝ, vhs චිත්‍රපට වගේ දේවල් ඒ යුගය ගැන මතක ආයෙමත් අවදි කරනව. දැන් ආපහු හිතනකොට, අතීතයේ නොවැදගත් කියල හිතන කුඩා දෙයක් වුණත් අපේ ජීවිතේ මේ මොහොත හැඩගස්වන්න කොයි විදිහකින් හරි දායක වෙලා තියනව නේද කියල පෙනෙන්න පටන් ගන්නව. යම් සිදුවීමක් එක්ක අවුරුදු හැත්තෑ අටක් වයස, ස්වීඩන් ජාතික මහාචාර්ය වරයෙක් වුණු ඉසාක්ට ජීවිතේ එක අගිස්සකදි ගෙවී ගිය අතීතය ආපහු මතක්වෙන්න පටන්ගන්නව. වන මලින් සැරසුණු ගෙඋයනක්, කොළපාට සිහිල් තුරු සෙවණක්, හමා එන සීතල සුළං අහුරක්, කැලෑ ස්ට්‍රෝබෙරි පඳුරු හැදුණු බිම් කඩක්, මලක් වගේම සුන්දර හිනාවක් තියන ගැහැනු ලමයෙක්. මෙන්න මේවයිනුයි මහලු මනුශ්‍යයා තුළින් අවදිවන සිහිනමය මතක ලෝකය හැදිල තියෙන්නෙ. මේ සිහින සහ වර්තමානයෙ ඔහුගෙ බිරිඳ දරුවන් ඇතුලු පවුලත් මුල් කරගත්ත ජීවිත කතාවක් wild strawberries චිත්‍රපටයෙ ඇතුළත් වෙන්නෙ.

මහලු ඉසාක් ගේ චරිතය රඟදක්වන්නෙ ස්වීඩන් සිනමාවේ පුරෝගාමී අධ්‍යක්ෂවරයෙක් සහ නලුවෙක් වුණු Victor Sjöström. චිත්‍රපට රූගත කරනකොට ඔහු ඇත්තටම අවුරුදු 78 වයසේ පසුවුණා කියනව. බර්ග්මාන් ගේ එක් සිහිනයක් මේ තමන්ගේ රටේ සිනමාවේ සුවිශේෂ චරිතයක් වුණු Victor ව චිත්‍රපටයකට දායක කරගැනීම. ඒ සිහිනය බර්ග්මාන් සැබෑකරගන්නෙ Wild Strawberries හරහා. මේ වයස කියන්නෙ කෙනෙකුට වෙහෙස මහන්සි වෙලා වැඩකරන්න තරමක් අපහසු කාලයක්. ඒ හින්ද Victorට වැඩිපුර වෙහෙසක් නොදැනෙන්න බොහෝම මන්දගාමීව චිත්‍රපටය රූගත කරල තියෙන්නෙ. Victor මේ චිත්‍රපටය රඟපාන බවක් අපි දකින්නෙ නෑ. ඔහු ඉසාක් ඇතුළෙ ජීවත් වෙනව. Victor සහ ඉසාක් කියන්නෙ දෙදෙනෙක් නොවෙයි එක්කෙනෙක් බවට පත් වෙනව. පුලුවන් තරම් සිනමාව වෙනුවෙන් වැඩ කරල ජීවිතේ අවසාන භාගයෙ පසුවෙන මනුස්සයෙකුගෙන් මේ ආකරයෙන් තමන්ට අවශ්‍ය චරිතය මතු කරගැනීම කියන්නෙ අධ්‍යක්ෂවරයෙක් විදිහට බර්ග්මාන් ගේ දක්ෂතාවය තමයි. බර්ග්මාන් ගෙ චිත්‍රපටවල වැඩිපුර දැකගන්න ලැබෙන Bibi Andersson, Ingrid Thulin රංගවේදිනියන් දෙදෙනාත් මේ චිත්‍රපටයට රංගනයෙන් දායක වෙනව. 

Wild Strawberries සිනමා විචාරකයන් අතින් සෑහෙන ප්‍රශංසාවට ලක්වෙන්නෙ රඟපෑමට අමතරව කැමරාකරණයේ තියෙන රූපමය සෞන්දර්ය වෙනුවෙන්. විශේෂයෙන් සිහිනමය දර්ශන වලදි කැමරාව වැඩකරල තියන අපූර්වත්වය හොඳින්ම පැහැදිලි වෙනව. චිත්‍රපටයෙ අවසාන දර්ශනයත් සෑහෙන විශේෂ එකක්. බර්ග්මාන් කියනව ඔහුගෙ ජීවිතේටම අරගත්ත සුන්දරතම රූපරාමුව ඒක කියල. චිත්‍රපටය මේ තරම් දුරක් ඇවිල්ල අවසානෙදි කූටප්‍රාප්තියට පත්වෙන්නෙ ඒ දර්ශනයත් එක්ක. ඒ හින්ද අවසාන රූපරාමුව තවත් එක දර්ශනයක් නොවී චිත්‍රපටයෙ සමස්ත අර්ථ ගැඹුර මතුකරන්නක් වෙනව. Stanley Kubrick, Andrei Tarkovsky වගේ මහා සිනමාකරුවන් එදාමෙදාතුර තමන්ගෙ ප්‍රියතම චිත්‍රපට අතරට Wild Strawberries ඇතුළත් කරනව. නමුත් මේ චිත්‍රපටයට විවේචනාත්මක ප්‍රතිචාර දක්වන විචාරකයන් නැතුවා නොවෙයි. කිසිවක් වටහා ගත නොහැකි ප්‍රෙහෙලිකාමය ස්වභාවය නිසා බොහෝම වෙලාවට මේ චිත්‍රපටය විවේචනයට ලක්වෙන්නෙ. තාර්කිකව හිතල  බලල Wild Strawberries කියන්නෙ මහලු මනුස්සයෙකුගෙ දවල් හීනයක් කියල නාමකරණය කරන්න බොහෝම ලේසි වුණත් ඒ අතුලෙ කියවෙන ජීවිත පරිමාව සෑහෙන විශාල එකක්. Wild Strawberries, සිනමා ඉතිහාසයෙ විශිෂ්ටතම කලාකෘති අතරට එක් වී තිබෙන්නෙ සියුම් භාවයන් ප්‍රකාශවෙන රංගනයන් ගෙනුත්, කැමරාව සහ රූපමය ප්‍රතිනිර්මාණය අතිනුත් වගේම ජීවිතේ ගැඹුරු අරුත් මතුකරන ගුණය හින්ද. සිනමාව නම් විෂය ඇතුළෙ බර්ග්මාන් නම් චරිතය "මහා සිනමාකරුවෙක්" විදිහට නාමකරණය වෙන්නෙ ඔහු මේ ආකරයෙ කලාත්මක සහ අර්ථවත් බවින් ඉහළ නිර්මාණකරණයක් වෙනුවෙන් කැපවුණු කෙනෙක් හින්ද.